Νίκος Παπάζογλου: Ήμουν κι εγώ εκεί (2009)

Η πρώτη δεκαετία του νέου αιώνα έμελλε να είναι και η τελευταία του Νίκου Παπάζογλου, μέσα στην οποία πρόλαβε να ηχογραφήσει έναν ακόμη προσωπικό δίσκο με τίτλο "Μά'ισσα σελήνη" (2005), ενώ το 2006 καταγράφηκε η τελευταία συμμετοχή του στο δίσκο "Και με οδηγό μου ένα παιδί" των Μικρών Περιπλανήσεων.

Μόλις δυο χρόνια ωστόσο πριν από το θάνατό του η δισκογραφική εταιρεία Lyra, στην οποία παρέμεινε πιστός ως το τέλος, παρουσίασε ένα συγκεντρωτικό άλμπουμ με την "παράλληλη δισκογραφία" του Νίκου Παπάζογλου, μια συλλογή δηλαδή από τις συμμετοχές του σε δουλειές άλλων καλλιτεχνών. Τίτλος της έκδοσης: "Ήμουν κι εγώ εκεί". 

Ο δίσκος περιλαμβάνει συνολικά 18 τραγούδια ηχογραφημένα σε διάστημα περίπου 30 χρόνων (1977-2006), όσο κράτησε και η καριέρα του στο ελληνικό πεντάγραμμο. Έχουμε λοιπόν τραγούδια από τους δίσκους: "Αχαρνής" (1977) του Διονύση Σαββόπουλου, "Τα δήθεν" του Νίκου Ξυδάκη, "Χειμερινοί Κολυμβητές" (1981), "Όλοι δικοί μας είμαστε" (1984) του Χρήστου Νικολόπουλου, "Εν Αθήναις" (1986) του Νίκου Κυπουργού, "Πότε Βούδας, πότε Κούδας" (1986) του Πέτρου Βαγιόπουλου, "Ζήτω το ελληνικό τραγούδι" (1987) του Διονύση Σαββόπουλου, "Παραμύθια" (1991) του Σωκράτη Μάλαμα, "Πύλη της άμμου" (1997) του Λουδοβίκου των Ανωγείων, "Ο χασομέρης" (2001) του Παντελή Χατζηκυριάκου, "Από τον πουνέντη" (2001) με την Ορχήστρα του Αιγαίου, "Αγρύπνια" (2002) του Θανάση Παπακωνσταντίνου, "Περι-θώριο" (2002) του Γιώργου Σφυρίδη, "Μια φορά κι ένα καιρό" (2002) συλλογή παραμυθιών, "Και με οδηγό μου ένα παιδί" (2006) των Μικρών Περιπλανήσεων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από το δίσκο "Περι-θώριο" έχουν επιλεγεί τρία τραγούδια, ενώ παραδόξως περιλαμβάνεται κι ένα τραγούδι ("Με το τραγούδι, με το κρασί") από τον προσωπικό του δίσκο "Χαράτσι" (1984), ενώ απουσιάζουν εντελώς οι συμμετοχές του από τους δίσκους: "Η εκδίκηση της γυφτιάς" (1978), "Στον Σείριο υπάρχουνε παιδιά" (1988), "Μέρες μουσικής" (1992). Σε κάποια τραγούδια ακούγονται μαζί του ο Διονύσης Σαββόπουλος, η Έλλη Πασπαλά, ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Λουδοβίκος των Ανωγείων και η Μαρία Θωίδου.

Νίκος Παπάζογλου: Στον Λυκαβηττό (1991)

Συμπληρώνονται σήμερα 13 χρόνια από τον πρόωρο θάνατο στις 17 Απριλίου 2011 του σπουδαίου ερμηνευτή και τραγουδοποιού (και ηχολήπτη και παραγωγού) Νίκου Παπάζογλου (1948-2011), ο οποίος έγινε γνωστός στα τέλη της δεκαετίας του '70 με τη συμμετοχή του στους "Αχαρνής" (1977) του Διονύση Σαββόπουλου και στην "Εκδίκηση της γυφτιάς" (1978) και "Τα δήθεν" (1979) του Νίκου Ξυδάκη, ενώ η επόμενη δεκαετία στάθηκε η πιο λαμπρή φάση της καριέρας του μέσα από μια σειρά προσωπικών δίσκων και κυρίως μέσα από την άμεση επαφή του με το ευρύ κοινό οργώνοντας απ' άκρη σ' άκρη την Ελλάδα με τις ιστορικές του πλέον συναυλίες.

Παρόλο που είναι δεδομένο ότι ο Νίκος Παπάζογλου αποτελεί την πιο χαρακτηριστική συναυλιακή παρουσία των τελευταίων δεκαετιών και σε πλήρη αντίθεση μ' αυτό που συμβαίνει με άλλους γνωστούς καλλιτέχνες, η δισκογραφική καταγραφή των ζωντανών εμφανίσεών του είναι ελάχιστη, αφού μόλις το 1991 η Lyra εξέδωσε ένα και μοναδικό live του καλλιτέχνη με λιγοστά ζωντανά δείγματα από μια συναυλία του στο Λυκαβηττό στις 30 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς. 

Μόλις δέκα τραγούδια συνιστούν το σώμα του δίσκου με τραγούδια κυρίως χορευτικά, συνθέσεις δικές του, αλλά και της Βάσως Αλλαγιάννη, του Πέτρου Βαγιόπουλου και του Γιώργου Ζήκα από τους δίσκους: "Χαράτσι" (1984), "Μέσω νεφών" (1986), "Πότε Βούδας, πότε Κούδας" (1986), "Σύνεργα" (1990). Το εναρκτήριο τραγούδι "Η αγάπη η δική μου" ακούγεται για πρώτη φορά σ' αυτό το δίσκο. Ανάμεσα στους μουσικούς είναι και ο Σωκράτης Μάλαμας με την κιθάρα του.

Γιοβάννα: Ο δικός μου κόσμος (1980)

Η Γιοβάννα (γενν. 1938), κατά κόσμον Ιωάννα Φάσσου Καλπαξή, είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα με σπουδαία καριέρα στο χώρο του τραγουδιού από το 1959, όταν πρωτοεμφανίστηκε στο πρώτο Φεστιβάλ Τραγουδιού του Ε.Ι.Ρ. στην Αθήνα ("Μια συννεφιά" του Μίμη Πλέσσα και "Φεύγεις αγάπη μου" του Αλέκου Γεωργιάδη), αλλά και με πολύπλευρα πνευματικά ενδιαφέροντα, αφού έχει εκδώσει εννέα ποιητικές συλλογές, καθώς και μια σειρά θεατρικά έργα και πεζογραφήματα, κάποια από τα οποία μεταφέρθηκαν με επιτυχία  στον κινηματογράφο ("Άντε γεια") και στην τηλεόραση ("Βαμμένος ήλιος"). 

Έλαβε μέρος σε πολλά διεθνή φεστιβάλ, όπως στη Eurovision (1965), ενώ για ένα διάστημα βρέθηκε να κάνει μεγάλη καριέρα στη Σοβιετική Ένωση!  Οι πρώτες μεγάλες της επιτυχίες ήταν το χαριτωμένο τραγουδάκι "Καλοκαιράκι" του Σπήλιου Μεντή (κέρδισε το 2ο βραβείο στο Φεστιβάλ του 1960), καθώς και το εμβληματικό "Αν θυμηθείς τ' όνειρό μου" του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους του Νίκου Γκάτσου. Ακολούθησαν δεκάδες ηχογραφήσεις με τραγούδια των Μίμη Πλέσσα, Σπήλιου Μεντή, Σταύρου Ξαρχάκου, Νίκου Μαμαγκάκη, Κώστα Καπνίση, Αλέκου Σπάθη, Γιάννη Σπανού και άλλων.

Μετά την υπερδραστήρια δεκαετία του '60 η Γιοβάννα χάθηκε ξαφνικά από το προσκήνιο κι αίφνης επανεμφανίστηκε το 1980 με ένα προσωπικό δίσκο αποκλειστικά δικό της, αφού όλα τα τραγούδια είχαν τη δική της υπογραφή σε μουσική, στίχους και ερμηνεία. Τίτλος του δίσκου: "Ο δικός μου κόσμος". Εκδόθηκε από τη CBS σε αναλογικό δίσκο που ποτέ δεν επανεκδόθηκε σε ψηφιακή μορφή. Ο δίσκος περιλαμβάνει δώδεκα ευχάριστα τραγουδάκια με καλογραμμένες μελωδίες και απλούς στίχους που δεν πολυακούστηκαν, εκτός ίσως από το "Γύρω γύρω" που έγινε αρκετά γνωστό. Η ίδια σημειώνει στο οπισθόφυλλο: "...Από καιρό έγραφα στίχους και πάντα την ώρα εκείνη γεννιόταν μια μελωδία. Δεν της έδινα σημασία. Πίστευα πως δεν είχα την ξεχωριστή πηγή της σύνθεσης. Κάποτε αποφάσισα να σκύψω με προσοχή πάνω σ' αυτές τις μελωδίες. Σήμερα με τούτα τα τραγούδια σας μιλώ τρεις φορές, με τρις τρόπους. Κι είναι σαν να έρχομαι τρεις φορές πιο κοντά σας, σαν να σας φέρνω τρεις φορές πιο κοντά μου".

Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Γιάννης Κιουκτσόγλου, ενώ έλαβαν μέρος εκλεκτοί μουσικοί, όπως: Κώστας Γανωσέλης (πιάνο, συνθεσάιζερ), Γιώργος Τσουπάκης (ντραμς), Ανδρέας Ροδουσάκης (μπάσο), Δημήτρης Μαργιολάς (μπουζούκι), Γιάννης Κιουρκτσόγλου (ακουστική και ηλεκτρική κιθάρα).

Γιάννης Φέρτης (1938-2024)

Έφυγε χθες από τη ζωή ο εκλεκτός ηθοποιός Γιάννης Φέρτης (1938-2024), απόφοιτος της περίφημης σχολής του Θεάτρου Τέχνης του Καρόλου Κουν κι ένας από τους πιο ταλαντούχους ζεν πρεμιέ του παλιού ελληνικού κινηματογράφου κατά τη δεκαετία του '60, με κορυφαία κινηματογραφική του εμφάνιση το 1962 στην "Ηλέκτρα" του Μιχάλη Κακογιάννη, ενώ συνέχισε να δίνει το παρών στη μεγάλη οθόνη ακόμη και στην περίοδο του λεγόμενου Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου. 

Ωστόσο το κύριο ενδιαφέρον του ήταν εντοπισμένο στο θέατρο, όπου πρωτοεμφανίστηκε το 1959, ενώ αργότερα με το δικό του θίασο (μαζί με τη σύζυγό του Ξένια Καλογεροπούλου) εντρύφησε και στο κλασικό ρεπερτόριο με ξεχωριστή επιτυχία ως τα πολύ πρόσφατα χρόνια, καθώς το 2017 εμφανίστηκε στην Επίδαυρο με το Εθνικό Θέατρο στην παράσταση "Άλκηστις" του Ευριπίδη, την οποία έτυχε να παρακολουθήσω και προσωπικά.

Ο Φέρτης διέθετε μια από τις πιο εκφραστικές φωνές του ελληνικού θεάτρου κι αυτό τον έκανε κατάλληλο ως αφηγητή, αλλά ακόμη και ως τραγουδιστή. Με το διπλό αυτό ρόλο καταγράφονται αρκετές ηχογραφήσεις του στην ελληνική δισκογραφία. Κατά το διάστημα 1963-1967 ηχογράφησε μια σειρά παιδικών δίσκων (Η Κοκκινοσκουφίτσα, Τα Τρία Γουρουνάκια, Η Χιονάτη και οι 7 Νάνοι, Από την ελληνική μυθολογία). Το 1969 ο Γιάννης Μαρκόπουλος τον αξιοποίησε ως αφηγητή στην εισαγωγή του έργου "Ήλιος ο πρώτος". Ακολούθησε μια πολύχρονη συνεργασία με τον Γιάννη Σπανό, ο οποίος του έδωσε την ευκαιρία να αναδείξει και τα ερμηνευτικά του προσόντα με τους σκηνικούς δίσκους "Οι πεταλούδες είναι ελεύθερες" (1970), "Εκείνο το καλοκαίρι" (1971), "Ο Μορμόλης" (1974). Το 1972 είχε μια μικρή συμμετοχή στο τραγούδι "Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω" από η "Μικρά Ασία" του Απόστολου Καλδάρα, όπως και το 1998, όταν ο Ηλίας Ανδριόπουλος αξιοποίησε τη φωνή του ηθοποιού στο αφηγηματικό ιντερμέδιο του "Τραγουδιού του παλιού καιρού" από το δίσκο "Αργοναύτες", ενώ και πάλι ως αφηγητής έλαβε μέρος και στα "Υακίνθεια" (2001) του Λουδοβίκου των Ανωγείων.

Ο Θάνος Μικρούτσικος τραγουδά Μικρούτσικο (1998)

Σαν σήμερα, στις 13 Απριλίου 1947, γεννήθηκε ένας από τους κορυφαίους και πολυδιάστατους Έλληνες συνθέτες της μεταπολεμικής περιόδου με έργο ποιοτικά και ποσοτικά τεράστιο που μάλιστα κατάφερε να ξεπεράσει και τα όρια της ελληνικής επικράτειας. Είναι ο Θάνος Μικρούτσικος (1947-2019), ένας δημιουργός που άφησε βαριά κληρονομιά έχοντας καταπιαστεί με όλα τα πεδία της μουσικής τέχνης, από το απλό τραγούδι ως τις σύνθετες μορφές της αυτοσχεδιαστικής και avant-garde μουσικής.

Από το ξεκίνημα της δισκογραφικής του δραστηριότητας ο Θάνος Μικρούτσικος συνήθιζε αραιά και πού να ερμηνεύει και ο ίδιος κάποια τραγούδια του επιδεικνύοντας την εκφραστικότητα που απαιτούν οι συνθέσεις του, έστω κι αν δε διέθετε ασφαλώς την τυπική καλλιφωνία ενός ερμηνευτή κι επιπλέον ούτε την καθαρή άρθρωση των φράσεων με κείνο το χαρακτηριστικό ψεύδισμα στην εκφορά του "σ". Επίσημα το πρώτο τραγούδι που ερμήνευσε ήταν η "Μπαλάντα για τους ασφαλίτες" σε ποίηση Βολφ Μπίρμαν (μετάφραση Δημοσθένη Κούρτοβικ) από τα "Πολιτικά Τραγούδια" (1975). Ακολούθησαν αρκετές ακόμη ερμηνείες του στις επόμενες ηχογραφήσεις του στη Lyra (Φουέντε Οβεχούνα, Μουσική πράξη στον Μπρεχτ), αλλά σε άλλες εταιρείες κατά τις δεκαετίες του '80 και '90, όπως στο "Εμπάργκο" (1982) για τη CBS, "Όσο κρατάει ένας καφές" (1989), "Γραμμές των οριζόντων" (1991) και "Συγγνώμη για την άμυνα" (1992) για τη Minos.

Το 1998 η ΕΜΙ συγκέντρωσε το μεγαλύτερο μέρος από αυτό το σκόρπιο υλικό σε μια συλλογή με τίτλο "Ο Θάνος Μικρούτσικος τραγουδά Θάνο Μικρούτσικο" που περιλαμβάνει συνολικά ένδεκα τραγούδια με τη φωνή του συνθέτη κι έναν οργανικό επίλογο ("Κι αυτό κακόηθες, παιδιά"), όπου ο συνθέτης δίνει ρεσιτάλ στο πιάνο σε ένα εντυπωσιακό αυτοσχεδιαστικό κρεσέντο από το δίσκο "Αραπιά για λίγο πάψε..." (1983). Ανάμεσα στα τραγούδια αυτά ξεχωρίζουν τέσσερις στιγμές που προσωπικά τις τοποθετώ στις ακρώρειες της συνθετικής τέχνης του μεγάλου δημιουργού. Το πρώτο ("Για το φτωχό Β.Β.") προέρχεται από τον κύκλο "Μουσική πράξη στον Μπρεχτ" (1978) και βασίζεται σε ποίηση του Bertolt Brecht με ελληνική απόδοση του Πέτρου Μάρκαρη. Ακολουθούν το αριστουργηματικό "Κακόηθες μελάνωμα" σε ποίηση Άλκη Αλκαίου από το δίσκο "Εμπάργκο" (1982), το εμβληματικό "Οι εφτά νάνοι στο S/S Cyrenia" σε ποίηση Νίκου Καββαδία από τις "Γραμμές των οριζόντων" (1991), πιθανότατα το πιο πολυπαιγμένο τραγούδι του συνθέτη με πολλαπλές ερμηνευτικές παραλλαγές, και τέλος το "Σιντάρτα" σε ποίηση Άλκη Αλκαίου, ένα δυνατό τραγούδι που για πρώτη φορά συμπεριλήφθηκε στην παρούσα συλλογή και παραπέμπει στο ομότιτλο λογοτεχνικό αριστούργημα του Hermann Hesse.

Βασίλης Δημητρίου: Σεργιάνι στον παράδεισο (1976)

Μιας και αναφερθήκαμε χθες στην "έντεχνη" περίοδο της μεγάλης λαϊκής ερμηνεύτριας Σωτηρίας Μπέλλου, ευκαιρία σήμερα να σταθούμε σε άλλη μια συμμετοχή της σε ανάλογης φύσης υλικό, το δίσκο "Σεργιάνι στον παράδεισο" του καλού συνθέτη Βασίλη Δημητρίου, ο οποίος γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 12 Απριλίου 1945, κι έφυγε από τη ζωή το 2015. Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1976 από τη Lyra και αποτελεί την τρίτη δισκογραφική του κατάθεση μετά τους θεατρικής προέλευσης κύκλους τραγουδιών "Ω, τι κόσμος μπαμπά" (1974) και "Δόξα και θάνατος" (1975). 

Πρόκειται για έναν κύκλο ένδεκα συνολικά τραγουδιών γραμμένο σε καθαρό λαϊκό ύφος πάνω σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου, από τη χρυσή εποχή του μεγάλου στιχουργού. Ο ίδιος μάλιστα στο εσώφυλλο του δίσκου επισημαίνει ότι ο συγκεκριμένος κύκλος αποτελεί την ολοκλήρωση μιας στιχουργικής αναζήτησης για το χαμένο κόσμο της Σμύρνης που τον απασχόλησε για μακρά περίοδο της ζωής του.

 Παρόλο που τα τραγούδια δε γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, ασφαλώς κι αξίζουν τη προσοχή για τις στέρεες μελωδίες τους και τις ωραίες ερμηνείες. Δίπλα στη Σωτηρία Μπέλλου εμφανίζονται ο Γιάννης Μπογδάνος και η Έλενα Κωστή. Θα ξεχώριζα ίσως λίγο παραπάνω τα τραγούδια: "Ο κόσμος είναι σαν μπαξές", "Σμύρνη Κωνσταντινούπολη", "Το πιτσιρικάκι" και "Οι φιλίες του στρατού".

Δημήτρης Λάγιος, Σωτηρία Μπέλλου: Ο Άη Λαός (1983)

Πέρασαν κιόλας 33 χρόνια από τις 11 Απριλίου 1991, όταν έφυγε από τη ζωή μόλις στα 39 του χρόνια ένας εκλεκτός κι αγαπημένος άνθρωπος της μουσικής, ο συνθέτης Δημήτρης Λάγιος (1952-1991) που είχε ήδη φτάσει στα τριάντα του, για να κάνει το εντυπωσιακό του ντεμπούτο στη δισκογραφία το 1982 με τον εμβληματικό ποιητικό κύκλο "Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας" σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη. Στα λιγοστά χρόνια που έμελλε να έχει στη διάθεσή του, πρόλαβε να μας δώσει μια σπουδαία δισκογραφική παρακαταθήκη με κύκλους πρωτότυπων τραγουδιών, αλλά και πολύ αξιόλογες δουλειές πάνω στην παράδοση της ιδιαίτερης πατρίδας του της Ζακύνθου.

Το 1983 ήταν η λαϊκή χρονιά του Δημήτρη Λάγιου, αφού τη χρονιά αυτή παρουσίασε δύο κύκλους λαϊκών τραγουδιών, ένα με τον Αντώνη Καλογιάννη ("Εδώ που γεννηθήκαμε") κι άλλον ένα με τη Σωτηρία Μπέλλου. Τίτλος του δεύτερου δίσκου: "Ο Άη Λαός". Κυκλοφόρησε από τη Lyra. Περιλαμβάνει δέκα τραγούδια κι ένα χορωδιακό φινάλε βασισμένο στο τραγούδι "Θα με δικάσει", όλα σε στίχους του Μιχάλη Μπουρμπούλη, που διακρίνονται για τη στιβαρή τους γλώσσα και τις αδρές εικόνες με ευθύβολες αναφορές στις πικρές εμπειρίες της νεότερης ιστορίας του τόπου. Ανάλογα λιτή κι απέριττη είναι και η μουσική του Λάγιου, χωρίς κανένα άγχος να δημιουργήσει τα μεγάλα σουξέ και γιαυτό λειτουργεί τόσο αυθόρμητα και πηγαία, λες και προϋπήρχε και περίμενε τη φωνή της μεγάλης λαϊκής ερμηνεύτριας. 

Συνολικά πρόκειται για ένα ομοιογενές και ισοβαρές σύνολο, χωρίς κάποιο τραγούδι να ξεχωρίζει παραπάνω, αν και ακούστηκε λίγο περισσότερο το "Θα με δικάσει". Κι αυτό είναι ασφαλώς ένας τίτλος τιμής γι' αυτόν τον αξιόλογο αυτό κύκλο τραγουδιών. Και κάτι παραπάνω: Παρόλο που πέρασαν ήδη σαράντα χρόνια από την πρώτη έκδοση του δίσκου, νομίζω πως μπορεί να λειτουργήσει πολύ καλά ακόμη και σήμερα. Κι αυτός είναι ένας δεύτερος τίτλος τιμής που του αξίζει. Ο τρίτος τίτλος τιμής δεν μπορεί να είναι άλλος από τη δωρική ερμηνεία της Σωτηρίας Μπέλλου, η οποία στα τελευταία χρόνια της ζωής της έμελλε να συνδέσει το όνομά της με σπουδαίες συνεργασίες στο πεδίο του λεγόμενου "έντεχνου" λαϊκού τραγουδιού ξεκινώντας το 1973 με τον Αργύρη Κουνάδη ("Δεν περισσεύει υπομονή") και στη συνέχεια με τον Διονύση Σαββόπουλο ("Δέκα χρόνια κομμάτια"), τον Βασίλη Δημητρίου ("Σεργιάνι στον παράδεισο"), τον Ηλία Ανδριόπουλο ("Λαϊκά προάστια", "Ξένες πόρτες"), τον Δήμο Μούτση ("Φράγμα") και τον Λίνο Κόκοτο ("Το ποτάμι").

Νίκος Μαμαγκάκης: Τραγούδια για τη Μελίνα (2003)

Ολοκληρώνουμε σήμερα αυτό το αφιέρωμα στην όψιμη δισκογραφία του Νίκου Μαμαγκάκη με έναν δεύτερο κύκλο τραγουδιών που εξέδωσε μέσα στο 2003 ταυτόχρονα σχεδόν με τον κύκλο "Τα τραγούδια της παλιάς πόλης", πάλι από την Alpha Records. Πρόκειται για τα "Τραγούδια για τη Μελίνα" με αποκλειστική ερμηνεύτρια τη Μελίνα Κανά, με την οποία είχε κάνει παλιότερα τα "Μυστικά τραγούδια" (1991). Αξιοσημείωτο είναι ότι με το δίσκο αυτό κάνει για πρώτη φορά την εμφάνισή της η ετικέτα "Ιδαία", η οποία στη συνέχεια θα εξελιχθεί σε ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία υπό την ιδιοκτησία του συνθέτη.

Τα "Τραγούδια για τη Μελίνα" αποτελούν έναν πολύ ενδιαφέροντα κύκλο λαϊκών τραγουδιών πάνω σε στίχους δύο γυναικών, της Αθηνάς Καραταράκη και της Βικτωρίας Μακρή, με τις οποίες ο συνθέτης είχε ξανασυνεργαστεί και νωρίτερα στον κύκλο "Στεναγμός ανατολίτης" (1996). Στο δίσκο επίσης περιλαμβάνεται ένα παλιό τραγούδι ("Δώδεκα χτύπησαν οι δείχτες") σε ποίηση Γιώργου Θέμελη που είχε πρωτοτραγουδήσει το 1961 ο Μανώλης Καναρίδης, άλλο ένα σε ποίηση Federico Garcia Lorca μεταφρασμένο από τον καθηγητή Ξενοφώντα Κοκόλη ("Έξι τσιγγάνες") κι ένα ακόμη σε ποίηση της Σαπφώς (μετάφραση Αθηνάς Καραταράκη).

Ο δίσκος πάντως επαναφέρει την απορία που είχα εκφράσει στην παρουσίαση του δίσκου "Δρόμοι της Νύχτας". Γιατί αν σ' εκείνη την περίπτωση το παράδοξο είχε να κάνει με την επανεκτέλεση της ίδιας δουλειάς με χρονική απόσταση πέντε χρόνων, εδώ έχουμε την επανεκτέλεση του ίδιου έργου σε διάστημα μόλις τριών χρόνων, αφού το έργο σε νέα εκτέλεση επανακυκλοφόρησε το 2006 από την Ιδαία με το νέο τίτλο "Σμύρνη, Κερί κι Ασήμι". Ακόμη πιο περίεργο είναι ότι ο συγκεκριμένος κύκλος και στην πρώτη του εκτέλεση με τη Μελίνα Κανά έφερε ήδη την ετικέτα της Ιδαία, σε αντίθεση με τα άλλα έργα που ενσωματώθηκαν στην Ιδαία, των οποίων τουλάχιστον οι πρώτες τους εκτελέσεις ανήκαν σε άλλες εταιρείες (κυρίως στη Lyra)! Άβυσσος τελικά η ψυχή του Μαμαγκάκη!

Νίκος Μαμαγκάκης: Τα τραγούδια της παλιάς πόλης (2003)

O Νίκος Μαμαγκάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1929. Ο τόπος καταγωγής του αποτέλεσε μέσα στο έργο του σταθερό σημείο αναφοράς και πολλές συνθέσεις του μορφοποιούν τη σημειολογία του νόστου σε ποικίλες μουσικές εκφράσεις. Νωρίς σχετίστηκε με το περιβάλλον του συντοπίτη του μεγάλου συγγραφέα και στοχαστή Παντελή Πρεβελάκη (1909-1986), του οποίου άλλωστε μελοποίησε την ποιητική σύνθεση "Νέος Ερωτόκριτος" (1975), ενώ νωρίτερα (1967) είχε συνθέσει την ορχηστρική σουίτα "Αρκάδι" βασισμένη στο θεατρικό του έργο "Ηφαίστειο" (1962).

Ο δίσκος "Τα τραγούδια της Παλιάς Πόλης" είναι ακόμη ένα προσκύνημα του συνθέτη στη γενέθλια γη. Ο τίτλος αλλά και το περιεχόμενο των τραγουδιών παραπέμπουν εμμέσως στο περίφημο έργο "Το χρονικό μιας πολιτείας" (1938) του Πρεβελάκη. Οι στίχοι των τραγουδιών προέρχονται από την ομώνυμη ποιητική συλλογή του ποιητή Γιώργη Καλομενόπουλου (1897-1963), αν και στην τελική τους μορφή υποβλήθηκαν σε μια μικρή διασκευή από τον συνθέτη, για να πατούν σωστότερα στα μουσικά μέτρα.

Με τον συγκεκριμένο ποιητή είχε αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση τα τελευταία του χρόνια ο συνθέτης. Ένα πιο πρόσφατο έργο του με τίτλο "Κρήτη - Ορατόριο των Χρονικών" (2007) ήταν επίσης αφιερωμένο στην ποίηση του Καλομενόπουλου. Μάλιστα από τη δισκογραφική του εταιρία Ιδαία κυκλοφόρησαν και τα "Ποιήματα" του Καλομενόπουλου, όπου το 2006 επανεκδόθηκαν σε νέα εκτέλεση και τα "Τραγούδια της παλιάς πόλης".

Τα τραγούδια του δίσκου έχουν βιωματικό χαρακτήρα, καθώς περιγράφουν εικόνες και πρόσωπα αληθινά από την παλιά εποχή της πόλης του Ρεθύμνου, ενώ αποτίεται και ο απαραίτητος φόρος τιμής στο διαχρονικό σύμβολο του κρητικού πολιτισμού, τον "Ερωτόκριτο". Η μουσική είναι προσαρμοσμένη αρμονικά στο ύφος και το χρώμα του ποιητικού λόγου και κινείται στους ρυθμούς της κρητικής παράδοσης με έντεχνη, συχνά περίτεχνη, επεξεργασία.

Άξιος ερμηνευτής αυτού του εκλεκτού υλικού αναδεικνύεται ο σπουδαίος κρητικός λαουτιέρης, τραγουδιστής και συνθέτης Μιχάλης Τζουγανάκης, ενώ συμμετέχουν με ένα κομμάτι η Φωτεινή Δάρα και ο ίδιος ο συνθέτης σε ρόλο ...παλιού τελάλη.