Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2011

Ο Σπήλιος Μεντής μελοποιεί Γιάννη Ρίτσο

Ο άδικα λησμονημένος συνθέτης Σπήλιος Μεντής (1912-1969), κατ' επάγγελμα δημόσιος υπάλληλος (εφοριακός), μας έχει αφήσει μια θαυμάσια κληρονομιά δεκάδων μελωδικών κομματιών που κινούνται στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ ελαφρού και έντεχνου τραγουδιού. Μερικά τραγουδήθηκαν πολύ εκείνα τα χρόνια, αρχές του '60, και έκαναν αξιόλογη δισκογραφική καριέρα, όπως τα: "Καλοκαιράκι", "Κι όμως υπάρχει χαρά", "Η βάρκα", "Νεραντζιά", "Φτωχόπαιδο" κλπ. 
Το σημαντικό με την περίπτωσή του είναι ότι μελοποίησε και αρκετά ποιήματα μεγάλων μας ποιητών, κυρίως του Γιάννη Ρίτσου, του Οδυσσέα Ελύτη, του Τάσου Λειβαδίτη και του Λόρκα.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η μελοποίηση μερικών πρώιμων ποιημάτων του Γιάννη Ρίτσου, αλλά και μια προσπάθεια πιο σύνθετων έργων πάνω στις ποιητικές συνθέσεις Πυραμίδες και Εμβατήριο του ωκεανού, τα οποία ωστόσο δεν δισκογραφήθηκαν ποτέ επίσημα και παραμένουν ανέκδοτα.
Στην παρούσα συλλογή θα βρείτε συγκεντρωμένα όλα τα μελοποιημένα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου ερμηνευμένα από τους: Γιοβάννα, Σούλα Μπιρμπίλη, Μαρινέλλα,  Πέτρο Πανδή, Κλειώ Δενάρδου, Μπέτυ & Μιράντα Δήμα, Τέρη Χρυσό, Δέσποινα Μπεμπεδέλη και Λάκη Χαλκιά
Τα 4 ανέκδοτα κομμάτια με τη Δέσποινα Μπεμπεδέλη αποτελούν τον κύκλο "Γράμματα στο μέτωπο" και προέρχονται από ραδιοφωνική μετάδοση, ενώ το τραγούδι "Θάλασσα", καθώς και τα "Γράμματα από το μέτωπο", επίσης ανέκδοτα, με τον Λάκη Χαλκιά είναι παρμένα από τηλεοπτική εκπομπή του Βασίλη Δημητρίου (1977). 
Μερικά τραγούδια δίνονται σε περισσότερες από μία εκτελέσεις παρμένες όλες από δισκάκια 45 στροφών που κυκλοφόρησαν στα μέσα της δεκαετίας του '60. Περιλαμβάνονται επίσης και τρεις πολύ πρόφατες επανεκτελέσεις με την Αφροδίτη Μάνου και τον Λουκιανό Κηλαηδόνη από το δίσκο "Θ' ακούσετε τραγούδια του Σπήλιου Μεντή" (1992).  
Το αρχείο κλείνει με ένα σπάνιο ντοκουμέντο: Ο Γιάννης Ρίτσος μιλάει για τον φίλο του Σπήλιο Μεντή!

 CD/vinyl Collection | Philips/Lyra/EMI | 1963-1992 | mp3 @256-320 | Αυτοσχέδια Εξώφυλλα

Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου 2011

Αργύρης Χιόνης: In memoriam

Ανήμερα τα Χριστούγεννα πέθανε ο καλός ποιητής, πεζογράφος και μεταφραστής Αργύρης Χιόνης (1943-2011).
Από το πρόσφατο βιβλίο του "Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες" (2008) επιλέγω ένα ξεχωριστό διήγημα με τίτλο "Το οριζόντιο ύψος":

 
Μια φορά και έναν καιρό, πλάι σε ένα πανύψηλο υπερήφανο κυπαρίσσι, ζούσε μια ελάχιστη ταπεινή αγριάδα, που ζήλευε το μπόι του κυπαρισσιού κι ήθελε να το φτάσει, γι' αυτό και τεντωνότανε αδιάκοπα στις μύτες των ριζών της, πασχίζοντας να σηκωθεί πιο πάνω από το χώμα. Μάταιη προσπάθεια και αρκετά οδυνηρή γιατί, κάθε φορά που έκανε αυτή τη γυμναστική, για μέρες μετά την πόναγε ανυπόφορα η μέση της.
Το κυπαρίσσι, που παρακολουθούσε αφ' υψηλού τον αγώνα της αγριάδας, σειόταν και λυγιόταν καμαρωτό και της έλεγε υπεροπτικά, με προφορά σχεδόν εγγλέζικη, της Οξφόρδης: "Δεν γνωρίζετε τι χάνετε αγαπητή μου αγριάδα, εκεί στην επιφάνεια του εδάφους όπου βρίσκεσθε. Δίχως να θέλω διόλου να υπερηφανευθώ, σας πληροφορώ ότι από την κορυφή μου έχω απεριόριστη θέα του κόσμου και θα ήταν ακόμα πιο απεριόριστη, θα έβλεπα ως τη Γουατεμάλα, αν κάποια αναιδή βουνά, γύρω τριγύρω, δεν την περιόριζαν. Ωστόσο ευελπιστώ ή, μάλλον έχω τη βεβαιότητα ότι η βροχή θα λιώσει, σιγά σιγά, αυτά τα αναιδή βουνά και τότε θα δω τη Γουατεμάλα. Το σχέδιο αυτό είναι βεβαίως μακροπρόθεσμο, αλλά μπορώ να περιμένω, αφού ως γνωστόν, ζω επτακόσια χρόνια".
Η αγριάδα αν και δεν ήξερε ούτε που βρίσκεται αυτή η Γουατεμάλα ούτε αν τα βουνά λιώνουν από τη βροχή ούτε, ακόμη, αν είναι πολλά τα επτακόσια χρόνια, ακούγοντας αυτά τα ανήκουστα λόγια, ένιωθε την καρδιά της να μαραζώνει και, τις νύχτες που κοιμόταν, έβλεπε πάντα το ίδιο όνειρο. Ψήλωνε, λέει, ψήλωνε τόσο, που ξεπερνούσε κατά πολύ στο μπόι το κυπαρίσσι, ξεπερνούσε ακόμη και τα πιο ψηλά βουνά κι έβλεπε από κει πάνω όχι μόνο τη Γουατεμάλα αλλά και το Ακαλακούμπα, χώρα ακόμα πιο μακρινή, ακόμα πιο ωραία, όπου οι άνθρωποι χόρευαν ένα γρήγορο χορό που τόνε λέγανε ρούμπα. Βέβαια όταν ξύπναγε το πρώτο πράγμα που έβλεπε μπροστά της ήταν ένα σαλιγκάρι τόσο αργοκίνητο, που έμενε στο οπτικό πεδίο της όλη τη μέρα, προκαλώντας της κατάθλιψη και κάνοντας την να μην βλέπει την ώρα πότε θα ξανανυχτώσει, για να κοιμηθεί και να ονειρευτεί το μακρινό Ακαλακούμπα και τον γρήγορο χορό που τόνε λένε ρούμπα.
Έτσι ζούσαν κυπαρίσσι και αγριάδα, πλάι πλάι, αλλά το καθένα στον κόσμο του, ώσπου μια μέρα φθινοπωρινή (χρόνια πολλά, πάρα πολλά πριν τα επτακόσια), που ο ουρανός είχε ένα χρώμα μολυβί, μια λάμψη ξαφνική, ονόματι αστροπελέκι, χτύπησε κατακέφαλα το κυπαρίσσι και το έκαψε. Η βροχή που ακολούθησε, μπόρα τρικούβερτη, αντί να λιώσει τα βουνά που του κρύβαν τη Γουατεμάλα, τη στάχτη του έλιωσε και γκρίζα λάσπη την υπερηφάνεια του έκανε.
Η αγριάδα, άναυδη στην αρχή, όταν συνήλθε κάπως, μακάρισε το ελάχιστο της μπόι και θρήνησε το κυπαρίσσι, που -πως να το κάνουμε;- αν και φλύαρο και υπερφίαλο, της είχε χαρίσει το όνειρο των μεγάλων αποστάσεων, του απέραντου κόσμου.
Μετά απ' αυτό το θλιβερό γεγονός, σταμάτησε την έτσι κι αλλίως ανώφελη γυμναστική της και μόνο αραιά και που έβλεπε στον ύπνο της το εξωτικό Ακαλακούμπα. Κανένας όμως πια δεν χόρευε εκεί τη ρούμπα.
Ήτανε, βέβαια, ακόμα νεαρά και εστερείτο πείρας, που καν δεν γνώριζε τις φυσικές τις ιδιότητες. Έτσι, ένα ανοιξιάτικο πρωί, παραξενεύτηκε πολύ, νίωθοντας να τη φαγουρίζουνε οι ρίζες της, κι ακόμα πιο πολύ παραξενεύτηκε σαν είδε, δύο μέρες τρεις αργότερα, λίγο πιο κεί, μεσ' απ' το χώμα να προβάλει ένα μικρό, χλωροπράσινο βλαστάρι αγριάδας.
"Μπα, καινούργια απόχτησα γειτόνισσα!" ήταν η πρώτη σκέψη της, αλλά όταν είπε "καλωσόρισες, γειτόνισσα", άκουσε, την ίδια ακριβώς στιγμή, να λέει και το βλαστάρι τα ίδια λόγια, να την καλοσωρίζει δηλαδή με την φωνή της. Το ίδιο έγινε, ακριβώς, άλλες δύο μέρες τρεις αργότερα, όταν καινούργιο εμφανίστηκε, πιο πέρα, βλασταράκι.
Μπορεί, λοιπόν, να ήταν άπειρη, αλλά κουτή δεν ήταν.Έτσι, κατάλαβε ότι στον εαυτό της μίλαγε, αφού τα νέα αυτά βλαστάρια από τις ρίζες της ξεπήδαγαν και σαρξ εκ της σαρκός της ήσαν.
Λόγια πολλά για να μην λέμε και χρόνο να μην κλέβουμε απ' την αιωνιότητα, μέσα σε χρόνια ελάχιστα, πολύ πιο λίγα από τα επτακόσια, η αγριάδα είχε ρίζα τη ρίζα, καταβολάδα τη καταβολάδα, βλαστάρι το βλαστάρι, όλο το κάμπο καταχτήσει κι όλα τα βουνά ως τη κορφή τους και πιο πέρα. Για το πιο πέρα δεν μπορώ να πω, τα μάτια μου μονάχα ως τις βουνοκορφές την ακολούθησαν, πιο πέρα δεν άντεξαν. Έμαθα ωστόσο, από έγκυρες πηγές, πως έφτασε στο Ακαλακούμπα και πως στο δροσερό και καταπράσινο χαλί της χορεύουν τώρα γυμνοπόδαροι εραστές τη ρούμπα.
Επιμύθιο Ι: Όσο πιο κοντά στη γη βρίσκεσαι, τόσο πιο μακριά από τ' αστροπελέκια είσαι.
Επιμύθιο ΙΙ: Δια του οριζοντίου ύψους, η απόστασις, εως το Ακαλακούμπα, καλύπτεται εις χρόνον κατά πολύ συντομότερον των επτακοσίων ετών.


 

Τρίτη 6 Δεκεμβρίου 2011

Ενα διήγημα του Χάρη Κανδηλώρου

Αν είναι έτσι, καλύτερα να μην είναι...

Μεγάλωσε κάποτε η μάνα, γέρασε λίγο.Δεν είχε πια όπως παλιά την ταχύτητα στη σκέψη, τη σπιρτάδα στην αντίληψη, τα αντανακλαστικά στο τιμόνι.
Απογοητευμένος ο γιος σκέφτηκε: Πάει. Δεν είναι πια αυτή που ήξερα. Δεν είναι αυτή η τετραπέρατη έξυπνη μάνα. Αχ, να μπορούσα να γυρίσω τους δείκτες του ρολογιού, να πάω πίσω τον χρόνο να γίνει όπως πριν. Μα δεν γίνεται. Αν είναι έτσι, καλύτερα να μην είναι...
Κάποια στιγμή, απότομα, η μνήμη χάθηκε. Επαναλήψεις και ασυνάρτητες σκέψεις στο θέατρο του παραλόγου πρόδιδαν πως ο εγκέφαλος υπέφερε.
Στεναχωρημένος ο γιος σκέφτηκε: Πάει. Δεν την αναγνωρίζω πια. Δεν είναι αυτή η μάνα που θυμόταν ως και την παραμικρή λεπτομέρεια.
Μια ακτινογραφία έδειξε τον δολοφόνο μέσα στο κρανίο. Αχ, να μπορούσα να γυρίσω τους δείκτες του ρολογιού, να πάω πίσω τον χρόνο να μην υπάρχει αυτός ο καρκίνος. Μα δεν γίνεται. Αν είναι έτσι, καλύτερα να μην είναι...
Δεν άργησε ο λόγος να γίνει φτωχός, διακεκομμένος.
Λυπημένος ο γιος σκέφτηκε: Πάει. Δεν υπάρχει ελπίδα. Δεν είναι αυτή η μάνα με τη λογοτεχνική φύση, με τα ποιήματα και τ’ άλλα. Αχ, να μπορούσα να γυρίσω τους δείκτες του ρολογιού, να πάω πίσω τον χρόνο να μιλάει και να σκέφτεται όπως παλιά. Μα δεν γίνεται. Αν είναι έτσι, καλύτερα να μην είναι...
Λίγο αργότερα το αριστερό πόδι άρχισε να μην υπακούει. Περπατούσε υποβασταζομένη. Σε λίγο τα δυο πόδια και το αριστερό χέρι αποκοιμήθηκαν τελείως. Η πολυθρόνα με τις τέσσερις ρόδες εμφανίστηκε μέσα στο μικρό σπίτι από το πουθενά.
Σοκαρισμένος ο γιος σκέφτηκε: Αλίμονο! Που πήγε η ευκίνητη μάνα που έτρεχε πάνω-κάτω; Αχ, να μπορούσα να γυρίσω τους δείκτες του ρολογιού, να πάω πίσω τον χρόνο να περπατάει ξανά κι ας μην έχει καθαρό λόγο. Μα δεν γίνεται. Αν είναι έτσι, καλύτερα να μην είναι...
Δεν πέρασαν λίγες μέρες και διαπίστωσε ότι ήταν τελείως τυφλή!
Συγκλονισμένος ο γιος σκέφτηκε: Πάει. Τελείωσε. Τυφλή η μάνα; Δεν είναι δυνατόν! Αυτή που έβλεπε και την παραμικρή τρίχα πάνω στο σακάκι μου; Αχ, να μπορούσα να γυρίσω τους δείκτες του ρολογιού, να πάω πίσω τον χρόνο κι ας μη μπορεί να κουνηθεί. Παράλυτη ναι, αλλά όχι και τυφλή! Μα δεν γίνεται. Αν είναι έτσι, καλύτερα να μην είναι...
Ξημέρωσε μια μέρα που η μιλιά έσβησε. Αναστεναγμοί μόνο που και που.
Καταρρακωμένος ο γιος σκέφτηκε: Πάει. Αυτό ήταν. Ούτε μια λέξη; Αυτή που δεν σταμάταγε να μιλάει, να τραγουδάει, να σφυρίζει. Αχ, να μπορούσα να γυρίσω τους δείκτες του ρολογιού, να πάω πίσω τον χρόνο. Παράλυτη και τυφλή, έστω! Αλλά ν’ ακούω τη φωνή της, μόνον αυτό. Μα δεν γίνεται. Αν είναι έτσι, καλύτερα να μην είναι...
Ένα βράδυ ήρθε η σιωπή, το σκοτάδι, το κρύο. Ο γιος σκέφτηκε: Πάει. Ήρθε το τέλος του τέλους και πέρα από το τέλος. Το χέρι που πιάνω είναι κρύο. Αχ, να μπορούσα να κρατάω το ζεστό της χέρι και τίποτ’ άλλο. Ας ήταν και μόνον έτσι...

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ:

Ο φίλος Χάρης Κανδηλώρος, γιατρός ενδοκρινολόγος-διαβητολόγος και συγγραφέας, γεννήθηκε το 1960 στην Αθήνα, όπου ζει και δραστηριοποιείται σήμερα. Έχει πλούσια επιστημονική δραστηριότητα με δεκάδες δημοσιευμένες εργασίες του σε εξειδικευμένα περιοδικά, καθώς και ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια. Τα ενδιαφέροντά του επεκτείνονται και σε άλλους χώρους γενικότερου ενδιαφέροντος, όπως η μουσική και η λογοτεχνία. Διατηρεί μια καταπληκτική ιστοσελίδα αφιερωμένη στον ποιητή και στιχουργό Άκο Δασκαλόπουλο, ενώ πρόσφατα (2010) εξέδωσε από τη Δωδώνη τρία θεατρικά του μονόπρακτα με τίτλο "Το πέρασμα".

Πέμπτη 24 Νοεμβρίου 2011

Μακεδονικός Γάμος (1960): Του Τάκη Κανελλόπουλου

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ
(1960)
Σενάριο: Τάκης Κανελλόπουλος
Φωτογραφία: Ιάκωβος Παϊρίδης
Μοντάζ: Τάκης Κανελλόπουλος
Παραγωγή: Παναγιώτης Χαρατσάρης
Διάρκεια: 22 λεπτά
Είδος: Ντοκιμαντέρ, 35 mm, ασπρόμαυρη
Αρχείο: VHS

Η πρώτη ταινία του Τάκη Κανελλόπουλου είναι ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους που περιγράφει τα ήθη και τα έθιμα που σχετίζονται με τον παραδοσιακό γάμο στη Δυτική Μακεδονία.
Η ιδιαίτερη ποιητική ματιά του σκηνοθέτη είναι έκδηλη από την πρώτη του κιόλας ταινία.
Γυρίστηκε στο Βελβενδό, το γραφικό κεφαλοχώρι της Νότιας Κοζάνης.
Η ταινία απέσπασε το Α’ Βραβείο Ταινίας Μικρού Μήκους στην 1η Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου 1960, καθώς και το Α’ Βραβείο στο Φεστιβάλ Βελιγραδίου.

Δείτε εδώ ολόκληρη την ταινία:

Παρασκευή 11 Νοεμβρίου 2011

Γιάννης Ρίτσος: Η Κυρά των Αμπελιών (1963)

Γιάννης Ρίτσος
Η ΚΥΡΑ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΙΩΝ

Μουσική σύνθεση: Άκης Λυμούρης
Μc | Rodstrof | 1963 | mp3@320 | εξώφυλλα 

Η ποιητική σύνθεση "Η Κυρά των Αμπελιών" του Γιάννη Ρίτσου (1909-1990) γράφτηκε στα χρόνια του εμφύλιου πολέμου κι εκδόθηκε το 1954 ως μέρος της τριλογίας "Αγρύπνια", μαζί με τα έργα "Ρωμιοσύνη" και "Τρία χορικά". Με τα τρία αυτά έργα ο ποιητής επωμίζεται αποφασιστικά το ρόλο του εντολοδόχου της λαϊκής ψυχής αναδεικνύοντας τη βαθιά σχέση του Έλληνα με τη γη που τον γέννησε. Η χαρακτηριστική και επαναλαμβανόμενη προσφώνηση "κυρά" αποτελεί μια τρυφερή και συγκινητική επίκληση μιας γυναικείας μορφής που λειτουργεί συμβολικά ως αρχετυπικός φορέας της ίδιας της Ελλάδας και της Ρωμιοσύνης.
Το έργο γνώρισε διπλή δισκογραφική καταγραφή, μία σε μορφή απαγγελίας και μία μελοποιημένη. Η δεύτερη αυτή εκδοχή καταγράφεται στον θαυμάσιο δίσκο του Γιώργου Κοτσώνη (Lyra, 1975). 
Εδώ σας παρουσιάζω ένα σπάνιο ντοκουμέντο του 1963, όπου ο ίδιος ο ποιητής, στην πρώτη του εμφάνιση σε δισκογραφημένη έκδοση έργου του, απαγγέλλει συγκλονιστικά το έργο συνοδευόμενος από μια πολύ όμορφη, έντονα λυρική μουσική σύνθεση του ζακυνθινού συνθέτη Άκη Λυμούρη. Ο συνθέτης μας είναι γνωστός και από άλλες ανάλογες ηχογραφήσεις του με τους ποιητές Λόρκα, Ταγκόρ και Καββαδία. Από τη σπάνια σειρά αυτών των ιστορικών ηχογραφήσεων αυτή εδώ με το έργο του Γιάννη Ρίτσου είναι η πιο σημαντική, αν και δυστυχώς παραμένει, δεκαετίες τώρα, εκτός επίσημης δισκογραφίας...

Κώστας Παπαναστασίου: Παρουσία (1978)

ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ: ΠΑΡΟΥΣΙΑ
LP | ArtePhon | 1978 | mp3 @320 | πλήρη εξώφυλλα

Ο Κώστας Παπαναστασίου υπήρξε ένας από τους αμέτρητους Έλληνες δημιουργούς της διασποράς. Αν και σήμερα πια αγνοούνται τα ίχνη του, ξέρουμε σίγουρα ότι έζησε πολλά χρόνια στη Γερμανία, όπου και παρουσίασε τις δύο δισκογραφικές του καταθέσεις. Η πρώτη ήταν ο δίσκος "Παρουσία" (1978) με δικές του συνθέσεις, ενώ το 1989 εκδόθηκε ένας ακόμη δίσκος του με τίτλο "Der Grieche in Mir", όπου εμφανίστηκε ως τραγουδιστής ερμηνεύοντας μια επιλογή από γνωστά ελληνικά τραγούδια.
Τα τραγούδια του δίσκου "Παρουσία" γράφτηκαν στα χρόνια της δικτατορίας με στόχο, όπως δήλωσε και ο ίδιος ο δημιουργός τους, "να βοηθήσω οικονομικά και ηθικά τον αγώνα". Μετά την άρνηση των ελληνικών δισκογραφικών εταιριών, αποφάσισε να τα εκδόσει στη Γερμανία και να τα διαθέσει μόνος του στο κοινό. Φυσικά κάτω από τις συνθήκες αυτές ο δίσκος γρήγορα εξαφανίστηκε κι έτσι σήμερα πια είναι εξαιρετικά δυσεύρετος.
Δεν είναι μεγάλα τραγούδια βέβαια αυτά. Μήτε διεκδικούν δάφνες πρωτοτυπίας. Ούτε όμως κραυγάζουν αυτάρεσκα και μεγαλόστομα. Είναι απλά και τίμια τραγούδια. Όμορφες, λιτές, ίσως λίγο προβλέψιμες μελωδίες στο ύφος του μεταθεοδωρακικού πολιτικού τραγουδιού των χρόνων του '70. Έχω την εντύπωση ότι το μελωδικό μέρος συνειδητά υποχωρεί μπροστά στο βάρος του φορτισμένου λόγου. Στίχοι που μετεωρίζονται ανάμεσα στα προσωδιακά στερεότυπα και την ελεύθερη γραφή, καθώς είναι φανερό ότι ο συνθέτης ενδιαφέρεται πρωτίστως να εκτονώσει το βάρος της ψυχής του από τις τραυματικές εμπειρίες μιας δύσκολης εποχής. Πάντως ξεχωρίζω 4-5 τραγούδια που στέκουν με αξιοπρέπεια και ίσως καταφέρνουν να προκαλέσουν μιαν ετεροχρονισμένη συγκίνηση: Το εισαγωγικό "Εκτέλεση" (αναφορά στον Νίκο Μπελογιάννη), επίσης τα "Σαν ήλιος", "Με το 'να χέρι" και το οργανικό φινάλε. Και φυσικά το τρυφερότατο "Γολγοθάς" που έγραψε η Γεωργία Δεληγιάννη-Αναστασιάδου, γνωστή μας και από τα "Τραγούδια του Αγώνα" του Μίκη Θεοδωράκη.
Και βέβαια ο δίσκος έχει να επιδείξει και κάποια αντικειμενικά προτερήματα: Πρώτα πρώτα την ενορχήστρωση, που υπογράφει ο έμπειρος Τάσος Καρακατσάνης. Έπειτα τη συμμετοχή σημαντικών μουσικών στην εκτέλεση των τραγουδιών: Νότης Μαυρουδής και Κώστας Γρηγορέας (κλασική κιθάρα), Θανάσης Πολυκανδριώτης και Γιάννης Μπιθικώτσης (μπουζούκι), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι) και Νίκος Τσεσμελής (μπάσο). Τα τραγούδια ερμηνεύουν δύο από τις πιο χαρακτηριστικές φωνές εκείνου του καιρού, που αργότερα χάθηκαν τελείως: Ο Κώστας Καμένος και η Σάνια Κρυστάλλη. Τους γνωρίσαμε (και τους αγαπήσαμε) μέσα από τις δωρικές ερμηνείες τους σε δίσκους, όπως: "Αγία Τηλλυρία" (1973), "Τα 18 Λιανοτράγουδα" (1974), "Η κυρά των αμπελιών" (1975), "Παραλογές" (1975), "Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο" (1976). Ο δίσκος του Κώστα Παπαναστασίου αποτέλεσε το κύκνειο άσμα των δύο αυτών αξιόλογων ερμηνευτών.

Ο ΔΙΣΚΟΣ (νέο link...)

Πέμπτη 10 Νοεμβρίου 2011

Ορέστη Λάσκου: Δάφνις και Χλόη (1931) [βουβή]

ΔΑΦΝΙΣ ΚΑΙ ΧΛΟΗ (1931)
Σκηνοθεσία: Ορέστης Λάσκος

Πρόκειται για μια σημαντική και ιστορική πλέον ταινία του ελληνικού κινηματογράφου, βασισμένη στο ομώνυμο ερωτικό ειδύλλιο του Λόγγου.
Ο Λόγγος έζησε τον 2ο αι. μ.Χ. στη Λέσβο και στην ιστορία έχει μείνει ως συγγραφέας του μυθιστορήματος "Λόγγου ποιμενικών περί Δάφνιν και Χλόην" σε 4 βιβλία. Ο μύθος του έργου έχει τα απόλυτα αρχετυπικά χαρακτηριστικά, πάνω στα οποία βασίστηκε εν πολλοίς η μεταγενέστερη μυθολογία της μελοδραματικής γραμματείας: Ο βοσκός Λάμων βρίσκει ένα εγκαταλελειμμένο αγοράκι να βυζαίνει μια κατσίκα και το υιοθετεί ονομάζοντάς το Δάφνις. Ένας άλλος βοσκός βρίσκει σε ανάλογη κατάσταση ένα κοριτσάκι που το ονομάζει Χλόη. Τα δυο παιδιά μεγαλώνουν μαζί κι ανακαλύπτουν τον έρωτα, αφού συναντήσουν και υπερπηδήσουν αμέτρητα εμπόδια.
Η ταινία «Δάφνις και Χλόη» θεωρείται η πρώτη ταινία με σκηνές γυμνού στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, γι΄ αυτό και τότε (1931) είχε χαρακτηριστεί ως πορνογράφημα. Προβλήθηκε όμως με επιτυχία σε πολλές χώρες, ενώ μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κυκλοφόρησε και μια ομιλούσα εκδοχή της. Καθ΄ ότι ο ίδιος ποιητής ειδυλλίων, ο Λάσκος στήριξε το σενάριο της ταινίας στο βουκολικό ειδύλλιο του Λόγγου με τον ίδιο τίτλο, σε μετάφραση Ηλία Βουτιερίδη. Η ταινία σημείωσε τεράστια εισπρακτική επιτυχία στην εποχή της. Σήμερα έχει κατακτήσει μια θέση ανάμεσα στις πιο ονομαστές του προπολεμικού ελληνικού κινηματογράφου, μαζί με την «Γκόλφω» και την «Αστέρω».
Με την πάροδο των χρόνων η αρχική κόπια και το αρνητικό της χάθηκαν. Υστερα από έρευνες χρόνων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, το Τμήμα Αποκατάστασης της Ταινιοθήκης της Ελλάδας κατόρθωσε να αποκαταστήσει την ταινία στην πρώτη μορφή της μοντάροντας τα κομμάτια που είχε στη διάθεσή της μαζί με όλα όσα είχε βρει. Το βασικό πρόβλημα είχε να κάνει με το γεγονός ότι τα διαθέσιμα κομμάτια ήταν ομιλούντα, ενώ η αυθεντική ταινία βωβή. Οι εργασίες αποκατάστασης ολοκληρώθηκαν το 1992 με την επίβλεψη και τη συνεργασία του ίδιου του Ορέστη Λάσκου, ο οποίος θυμήθηκε καρέ καρέ την ταινία, ανασυνθέτοντας τους αυθεντικούς μεσότιτλους και αντικαθιστώντας τα ηχητικά μέρη με ομιλία.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι για λόγους «ποιητικούς» ο Λάσκος μετέτρεψε το ονοματεπώνυμο του πρωταγωνιστή του από Εντισον Βήχο σε Απόλλωνα Μαρσύα. Η ελληνοαμερικανίδα χορεύτρια Λουκία Ματλή ήταν η κοπέλα.
Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα (1966), η Μίκα Ζαχαροπούλου έκανε ένα εκσυγχρονισμένο ριμέικ της ταινίας του Λάσκου με τίτλο "Δάφνις και Χλόη '66", τοποθετώντας την ιστορία στο Παρίσι, με δύο νέους να συναντώνται ξανά, χρόνια μετά τη γνωριμία τους στην ελληνική ύπαιθρο. Το soundtrack αυτής της ταινίας γράφτηκε από τον Νότη Μαυρουδή.



ΥΓ. Η ταινία είναι βουβή, αλλά εγώ, για να τη χαίρομαι καλύτερα, πρόσθεσα ...μουσική υπόκρουση διαλέγοντας ένα μουσικό έργο που νομίζω πως είναι η πλέον αρμόζουσα επιλογή: Πρόκειται φυσικά για τη μουσική μπαλέτου "Daphnis et Chloe" του Maurice Ravel. Ο έντονα ιμπρεσιονιστικός χαρακτήρας του μουσικού αυτού αριστουργήματος αποδίδει πολύ ανάγλυφα το "χρώμα" και την ατμόσφαιρα της ταινίας...

Γιόζεφ Χεπ: Περιπέτειαι του Βιλλάρ (1924) [βουβή]

Περιπέτειαι του Βιλλάρ

Σκηνοθεσία: Γιόζεφ Χεπ
Σενάριο: Νίκος Σφακιανάκης
Φωτογραφία: Γιόζεφ Χεπ
Παραγωγή: Δήμος Βρατσάνος
Παίζουν: Νίκος Σφακιανάκης (Βιλλάρ), Νίτσα Φιλοσόφου
Είδος: Βουβή, μικρού μήκους, Α/Μ
Έτος: 1924
Διάρκεια: 23'


Η μικρού μήκους βουβή ταινία "Περιπέτειαι του Βιλλάρ", παραγωγής 1924, είναι μια μπουρλέσκ κωμωδία που κατέχει σημαντική θέση στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, καθώς θεωρείται η πρώτη σωζόμενη ταινία μυθοπλασίας (με υπόθεση). Ταυτόχρονα είναι η πρώτη ιστορική ταινία που αποκατέστησε τεχνικά η Ταινιοθήκη της Ελλάδος στο πλαίσιο μιας μεγάλης προσπάθειας για συγκέντρωση και ψηφιοποίηση του πρώιμου υλικού του ελληνικού κινηματογράφου.
Η ταινία βασίστηκε στον ηθοποιό Νίκο Σφακιανάκη, ο οποίος εκείνη την εποχή έκανε αξιόλογη καριέρα στη Γαλλία με το ψευδώνυμο Βιλλάρ. Η συγκεκριμένη ταινία βέβαια είχε για πρότυπό της το ακμάζον αμερικάνικο μιούζικαλ και τις βουβές ταινίες του καιρού που κατέκλυζαν τις κινηματογραφικές αίθουσες παγκοσμίως.
Η ταινία έχει για υπότιτλο: "Ο Βιλλάρ υπάλληλος σιδερωτηρίου" και χωρίζεται σε δύο μέρη. Στην αποκατεστημένη της μορφή έλαβε μέρος σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και απέσπασε διάφορες τιμητικές διακρίσεις.

Ο σκηνοθέτης της ταινίας Γιόζεφ Χεπ γεννήθηκε στη Βουδαπέστη το 1887 και πέθανε στην Αθήνα το 1968. Σπούδασε μηχανικός ηλεκτρολόγος, αλλά από πολύ νωρίς τον προσέλκυσε ο κινηματογράφος. Δούλεψε ως οπερατέρ στην Pathé και στις αρχές της δεκαετίας του 1910 έρχεται στην Αθήνα, όπου προσλαμβάνεται ως μηχανικός προβολής στον κινηματογράφο Πανελλήνιο της οδού Πανεπιστημίου. Γυρίζει πολλά επίκαιρα, κινηματογραφεί την Μικρασιατική καταστροφή και αργότερα το έπος του 1940. Το 1914 ιδρύει με τον Δήμο Βρατσάνο την Άστυ Φιλμ και κυρίως μυεί στην τέχνη του κινηματογράφου δεκάδες οπερατέρ και τεχνικούς. Δικαιολογημένα θεωρείται ο πιονιέρος του ελληνικού κινηματογράφου.

Νότης Μαυρουδής - Δάφνις και Χλόη 66 (1966)

Νότης Μαυρουδής
ΔΑΦΝΙΣ ΚΑΙ ΧΛΟΗ 66


Ο δίσκος αυτός περιλαμβάνει τη μουσική και τα τραγούδια που έγραψε ο Νότης Μαυρουδής για την ομώνυμη ταινία στα 1966 και αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη δισκογραφική εμφάνιση του αξιόλογου συνθέτη.
Το έργο "Δάφνις και Χλόη" είναι ένα βουκολικό μυθιστόρημα του 2ου μεταχριστιανικού αιώνα, γραμμένο από τον Λέσβιο μυθιστοριογράφο Γεώργιο Λόγγο. Ο πλήρης τίτλος του έργου είναι "Ποιμενικά κατά Δάφνιν και Χλόην". Θέμα του έργου είναι η ζωή δύο νέων ανθρώπων, που έμειναν έκθετοι από παιδιά και ανακάλυψαν σταδιακά τη συμπάθεια που έτρεφε ο ένας για τον άλλο, η οποία τους οδηγεί στην ερωτική ένωση μέσα από μια σειρά περιπέτειες και αντιξοότητες (επίθεση αγνώστων, απόπειρα απαγωγής, αποκάλυψη της καταγωγής τους). Όλη η τέχνη του συγγραφέα επικεντρώνεται στην περιγραφή του αφελούς παιδικού ερωτισμού κατά τη συνάντηση των δύο παιδιών: ντροπαλότητα, ξύπνημα της αμοιβαίας συμπάθειας, συγκεχυμένα αισθήματα αθωότητας, αγνότητας, πάθους και φόβου, μέχρι την ευτυχή κατάληξη της ερωτικής ένωσης. Η περιγραφική ικανότητα του συγγραφέα είναι εξαιρετικά άμεση και διανθίζεται με την εικαστική απόδοση του φυσικού περιβάλλοντος και των εναλλαγών του χρόνου και των εποχών.
Το μυθιστόρημα αυτό γνώρισε μεγάλη δημοτικότητα ανά τους αιώνες και ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες στα βυζαντινά χρόνια, την Αναγέννηση και τη νεότερη εποχή. Επιρροές του βρίσκουμε σε λογοτεχνικά κείμενα των R. Greene, Lope de Vega και S. Gessner, στην όπερα του Γκλουκ "Cythere assiegee", στο υπέροχο ομώνυμο μπαλέτο του Maurice Ravel και άλλα.

Μάνος Λοΐζος - Άνεργος & Στη Διαδήλωση (1981)

Μάνος Λοΐζος - Φώντας Λάδης
ΑΝΕΡΓΟΣ - ΣΤΗ ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ

45 ΣΤΡΟΦΕΣ | ΕΣΑΚ-Σ 1981 | MINOS-EMI 2002 | 320 | Εξώφυλλα

Ο Μάνος Λοΐζος, στρατευμένος πάντα στις τάξεις της Αριστεράς, έγραψε κατά καιρούς τραγούδια που υπηρέτησαν την ιδεολογική του αυτή επιλογή. Σε μεγάλο βαθμό ο δίσκος "Τα τραγούδια μας" (1976) με τον Γιώργο Νταλάρα ανήκει σ' αυτήν την κατηγορία. Η συνεργασία του με τον Φώντα Λάδη, ιδεολογικό του συνοδοιπόρο και παλιό του συνεργάτη και φίλο, απέδωσε αρκετά τραγούδια στη σχετικά σύντομη διαδρομή του Μάνου Λοΐζου στο ελληνικό τραγούδι. Ολόκληρος ο δίσκος που προαναφέρθηκε και κάμποσα σκόρπια τραγούδια αποτελούν τους καρπούς αυτής της συνεργασίας.
Το 1981 από την οργάνωση ΕΣΑΚ-Σ κυκλοφόρησε ένα δισκάκι 45 στροφών με δύο ανέκδοτα τραγούδια των Μάνου Λοΐζου και Φώντα Λάδη. Το πρώτο ("Άνεργος") είχε γραφτεί παλιότερα και προορίζονταν για το δίσκο "Τα τραγούδια μας", αλλά τελικά δεν μπήκε. Το δεύτερο τραγούδι έχει τίτλο "Στη διαδήλωση". Και τα δύο έχουν θεματολογία σχετική με το εργατικό κίνημα κι ερμηνεύονται από τον Μπάμπη Αντωνίου. Τα τραγούδια περιλήφθηκαν το 2002 στην ψηφιακή συλλογή σκόρπιων τραγουδιών του Μάνου Λοΐζου "Εκτός σειράς" της MINOS-EMI.

Ο ΔΙΣΚΟΣ (ανανεωμένος σύνδεσμος)

Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 2011

10o Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή - 11 Επιλογές (1984)

10ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΝΕ-ΟΔΗΓΗΤΗ
11 Επιλογές

___________________________

Μετά την έκδοση του δίσκου "14 Νέα Τραγούδια" (1983) από τον Διαγωνισμό Έντεχνου Λαϊκού Τραγουδιού που διοργάνωσε η ΚΝΕ στο πλαίσιο του 8ου Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή, ήρθε η αναμενόμενη συνέχεια με το δεύτερο δίσκο της σειράς που είχε τίτλο "11 Επιλογές" με υλικό επιλεγμένο από το 10ο Φεστιβάλ της νεολαίας του ΚΚΕ.
Κι αυτός είναι ένας ιδιαίτερα ενδιαφέρων δίσκος σε πολλαπλά επίπεδα και κυρίως στον τομέα της προώθησης νέων δημιουργών σε μια περίοδο που το ελληνικό τραγούδι έμοιαζε να είχε περιπέσει στη στασιμότητα. Πρώτα σε επίπεδο μουσικό. Ανάμεσα σε άγνωστους δημιουργούς βρίσκουμε δύο τουλάχιστον αξιόλογους συνθέτες με προσφορά στο έντεχνο τραγούδι και ειδικά στη μελοποιημένη ποίηση. Πρόκειται για τον Τιμόθεο Αρβανιτάκη και τον Χρύσανθο Μουζακίτη. Δίπλα τους μια πλειάδα φερέλπιδων δημιουργών, ελάχιστοι από τους οποίους μπόρεσαν να σταθούν στο χώρο τα κατοπινά χρόνια: Σταύρος Παπαδόπουλος, Γιώργος Θεοχαρόπουλος, Χρήστος Γιαννόπουλος, Κώστας Κουρμούλης, Δήμος Φωτάκης, Νίκος Κατσίκας, Δημήτρης Κάσσαρης, Αλέκος Μούζας, Βαγγέλης Σταυρόπουλος.
Σε επίπεδο στιχουργικό επίσης υπάρχει αρκετό ενδιαφέρον, καθώς βρίσκουμε τη συμμετοχή, πέραν του ποιητή Γιώργου Κοτζιούλα (1909-1956), και γνωστών στιχουργών, όπως ο Σαράντης Αλιβιζάτος, ο Φίλιππος Γράψας και ο Θεόφιλος Βερύκιος
Στην ερμηνεία των τραγουδιών έχουμε επίσης μερικά γνωστά ονόματα, όπως της Γιούλης Τσίρου και του Μιχάλη Δημητριάδη. Τη μουσική επιμέλεια όλου του υλικού είχε ο Γιάννης Ιωάννου, ο οποίος έκανε και την ενορχήστρωση στα περισσότερα τραγούδια. 

8ο Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή - 14 Νέα Τραγούδια (1983)

8ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΝΕ-ΟΔΗΓΗΤΗ
14 Νέα Τραγούδια

(Ανεξάρτητη Έκδοση, 1983) LP @320 +Εξώφυλλα

Από την ηρωική εποχή των νιάτων μας, εκείνα τα "αγωνιστικά" χρόνια της μεταπολίτευσης ίσαμε τα μέσα της δεκαετίας του '80, έρχεται αυτό το εξαιρετικά ενδιαφέρον μουσικό ντοκουμέντο. Τα Φεστιβάλ της ΚΝΕ εκείνον τον καιρό ήταν πάντα μαζικότατα και κατά κανόνα περιλάμβαναν πολύ αξιόλογα πολιτιστικά δρώμενα.
Το 8ο Φεστιβάλ της ΚΝΕ διοργάνωσε έναν πολύ ενδιαφέροντα διαγωνισμό έντεχνου λαϊκού τραγουδιού, στον οποίο έλαβαν μέρος ούτε λίγο ούτε πολύ 56 συνθέτες, γνωστοί και άγνωστοι! Σκεφτείτε όμως ποιοι αποτελούσαν την κριτική επιτροπή, για να καταλάβετε εύκολα πώς εξηγείται αυτή η μαζική συμμετοχή τόσων καλλιτεχνών: Γιάννης Ρίτσος, Μίκης Θεοδωράκης, Φοίβος Ανωγειανάκης, Γιάννης Κακουλίδης και κάποιοι ακόμη από την κομματική ιεραρχία. Η επιτροπή βράβευσε τελικά 14 τραγούδια, αυτά δηλαδή που περιλαμβάνονται στον παρόντα δίσκο.
Ανάμεσα στους δημιουργούς αυτών των πολύ καλών τραγουδιών βρίσκουμε τον Χρήστο Λεοντή σ' ένα θαυμάσιο τραγούδι σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου ("Μιλώ γι' αυτούς"). Επίσης θα βρούμε τα ονόματα των Μάριου Τόκα (στο "Πρωινό άστρο" του Γιάννη Ρίτσου), Ανακρέοντα Παπαγεωργίου (στον "Πυρετό" του Νικηφόρου Βρεττάκου), Βαγγέλη Κυρίτση (στον "Άνθρωπο με το γαρίφαλο" του Γιάννη Ρίτσου), Μιχάλη Τρανουδάκη (στη "Μέριλιν" του Γιώργου Χρονά), Μιχάλη Τερζή (στο "Το σπίτι που γεννήθηκα" του Κωστή Παλαμά), Στέλλας Κυπραίου, Χρύσανθου Μουζακίτη, Γιάννη Ιωάννου, Σπύρου Σαμοΐλη, Γιάννη Καλατζόπουλου, Γιώργου Θεοχαρόπουλου, Δημήτρη Σκαμάγκα και Θέμη Ανδρεάδη. Θα σταθώ ιδιαίτερα στον τελευταίο, τον Θέμη Ανδρεάδη, ο οποίος εδώ συμμετέχει μ' ένα εξαιρετικό τραγούδι (το ωραιότερο του δίσκου) με τίτλο "Τραγούδι για καφενεία" σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου. Ένα τραγούδι έκπληξη, με το οποίο ο τυποποιημένος σ' ένα χαζοχαρούμενο σατιρικό ύφος καλλιτέχνης εδώ ξεπερνά τον εαυτό του και μας δίνει μια υπέροχη ρυθμική μπαλάντα, η οποία αποτέλεσε και τη μαγιά για έναν πολύ αξιόλογο προσωπικό του δίσκο ("Σαν ξαφνικό ταξίδι"), που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά.
Στα ονόματα των τραγουδιστών βρίσκουμε επίσης μερικά πολύ αξιόλογα ονόματα: Σοφία Βόσσου, Γιάννης Θωμόπουλος, Νικόλας Μητσοβολέας, Αιμιλία Σαρρή, Γιάννης Μπογδάνος, Ελένη Τσαγκαράκη, Κώστας Λεοντίδης, Μιχάλης Δημητριάδης, Σοφία Μιχαηλίδου, Θανάσης Νικόπουλος και κάποιοι ακόμη μάλλον άγνωστοι.

Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2011

Η Άννα Συνοδινού διαβάζει Ρήγα, Μακρυγιάννη, Κάλβο, Σολωμό (1972)

ΑΝΝΑ ΣΥΝΟΔΙΝΟΥ
Διαβάζει Ρήγα, Μακρυγιάννη, Κάλβο, Σολωμό
Μουσική: Χρήστος Λεοντής
LP | PHILIPS/OLYMPIC | 1972 | mp3@320 | Εξώφυλλα

Σπάνιος δίσκος του σημαντικού μας συνθέτη Χρήστου Λεοντή. Πλήρης τίτλος του: "Η Άννα Συνοδινού διαβάζει Ρήγα, Μακρυγιάννη, Κάλβο, Σολωμό αποσπάσματα" και κυκλοφόρησε το 1972 από την Olympic (μια ετικέτα της πολυεθνικής Philips), στον απόηχο των μεγάλων πανηγυρικών εκδηλώσεων για τα 150 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Δυστυχώς ο δίσκος, προφανώς λόγω της χαμηλής του εμπορικότητας, σύντομα εξαφανίστηκε από την αγορά και φυσικά δεν αξιώθηκε ποτέ μιας νεότερης ψηφιακής επανέκδοσης.
Η Άννα Συνοδινού βέβαια δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Είναι μία από τις κορυφαίες ηθοποιούς του θεάτρου μας με συνεχή παρουσία στη σκηνή επί μισόν περίπου αιώνα. Γεννήθηκε το 1927 στο Λουτράκι. Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, του οποίου έγινε μόνιμο και αναντικατάστατο στέλεχος συμμετέχοντας στις μεγαλύτερες παραστάσεις του στην Αθήνα, την Επίδαυρο και το εξωτερικό.
Διακρίθηκε κυρίως στο αρχαίο δράμα, είτε ως τραγωδός (Αντιγόνη, Ηλέκτρα, Ανδρομάχη, Ιφιγένεια κλπ.), είτε σε κωμικούς ρόλους (Λυσιστράτη), πάντα ως πρωταγωνίστρια. Διακρίθηκε ακόμα και στο νεότερο διεθνές ή ελληνικό δραματολόγιο. Είχε επίσης κι ένα σύντομο πέρασμα από τον ελληνικό κινηματογράφο ("Θανασάκης ο πολιτευόμενος", "Ο άνθρωπος του τρένου") και την τηλεόραση ("Φρουροί της Αχαΐας", "Ματωμένα Χώματα"). Για ένα μικρό επίσης διάστημα ασχολήθηκε με την ενεργό πολιτική και διετέλεσε υφυπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών.
Ο δίσκος αναδεικνύει την ξεχωριστή εκφραστική ικανότητα της μεγάλης ηθοποιού σ' αυτά τα βαρυσήμαντα κείμενα, τα οποία έχουν όλα ως κοινό θεματικό τους άξονα την αναφορά στους εθνικούς αγώνες του τόπου και τον μεγάλο σηκωμό του '21. Πρόκειται για κείμενα του Ρήγα Φεραίου (1757-1798), του Ανδρέα Κάλβου (1792-1869), του Διονυσίου Σολωμού (1798-1857) και του Στρατηγού Μακρυγιάννη (1797-1864).
Ο Χρήστος Λεοντής έγραψε μικρά μουσικά ιντερμέδια που διανθίζουν διακριτικά την αφήγηση, καθώς και μερικά τραγούδια βασισμένα στα κείμενα των σπουδαίων αυτών λογοτεχνών μας, τα οποία ερμηνεύουν με λιτό και τελετουργικό τρόπο η Μαρία Δημητριάδη και ο ίδιος ο συνθέτης. Διευκρινίζω ότι με το κείμενο του έργου "Η γυναίκα της Ζάκυθος" του Σολωμού διαπλέκονται και στίχοι από τους "Ελεύθερους Πολιορκημένους", από το α' σχεδίασμα των οποίων προέκυψε το θαυμάσιο τραγούδι "Το χάραμα επήρα". Τα τρία βασικά τραγούδια του δίσκου ("Θούριος", "Ο ήλιος εβασίλεψε", "Το χάραμα επήρα") περιλαμβάνονται και στο δίσκο "Παραστάσεις" σε νέα ενορχήστρωση ερμηνευμένα από τον Νίκο Ξυλούρη και την Τάνια Τσανακλίδου. Σημειώνω επίσης ότι ολόκληρο το υλικό του δίσκου σε νεότερη επεξεργασία από τον Χρήστο Λεοντή περιέχεται στο δίσκο "Καντάτα Ελευθερίας" (1999).


Μιχάλης Κατσαρός: Τραγουδά ποίησή του (1984)

ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ
3Μ+3Μ=6Μ
LP | ΜΙΝΟΣ | 1984 | mp3@320 | Εξώφυλλα

Στο δίσκο "Ο Μιχάλης Κατσαρός τραγουδά ποίησή του", με τον αινιγματικό υπότιτλο "3Μ+3Μ=6Μ", ο σημαντικός ποιητής Μιχάλης Κατσαρός (1919-1998) αυτοσχεδιάζει ποιήματα και παίζει ο ίδιος ινδική φόρμιγγα, με τη συνοδεία και άλλων μουσικών: «Αυτοσχεδίασα σ' αυτό το δίσκο την ποίησή μου, η οποία είναι πανκ... Πολλές φορές οι πανκ στις συγκεντρώσεις τους βάζουνε αυτά τα περίεργα τραγούδια». Είναι μια ποίηση αλλόκοτη, άλλοτε σαρκαστική, άλλοτε αυτοσχεδιαστική και ασυνάρτητη, αλλά η αίσθηση που αφήνει είναι σαν να πρόκειται για μια άναρθρη κραυγή διαμαρτυρίας. Η μουσική είναι υποτυπώδης και προσχηματική, για την απλή εξυπηρέτηση του λόγου. Συμπληρωματικά στο δίσκο βρίσκουμε και μερικά ποιήματα σύγχρονων άσημων ποιητών που μοιάζουν να κινούνται στην ίδια ποιητική αντίληψη (Σπύρος Κατσίμης, Μαρία Βλάχου, Μισέλ Φάις κ.ά.). Μεταξύ αυτών και ο γνωστός στιχουργός Τάσος Σαμαρτζής.
Γράφει ο ποιητής στο οπισθόφυλλο του δίσκου:
"Σήμερα ο ποιητής σε όλο τον κόσμο δεν είναι όπως παλαιά. Απαγγέλλει, τραγουδά και παίζει την ποίησή του. Δεν μένει μόνο το γράμμα στα χέρια του αναγνώστη, αλλά και ο λόγος και η ωδή. Και αυτό το πέτυχε η τεχνική της δισκογραφίας τηλεόρασης και κινηματογράφου. Γι' αυτό αφού στην ίδια την εταιρεία απήγγειλα σε δίσκους ποίησή μου τώρα ο ίδιος τραγουδώ, άδω και συνοδεύω με μουσική μοντέρνα ποίησή μου μιας άλλης υφής. Σ' αυτό το δίσκο που έχει τίτλο "3Μ+3Μ=6Μ" και έχει και την "Μπαραμπαντού" προσέθεσα μελωδικές απαγγελίες νέων ποιητών από πρόσφατα βιβλία τους σαν μια αρχή της νέας μορφής που παίρνει η ποίηση και στη χώρα μας, και συνοδεία νέων μουσικών".

Νέος σύνδεσμος:
https://we.tl/t-D6vYtalR25

Μιχάλης Κατσαρός: Σαδδουκαίοι (1977)

Μιχάλης Κατσαρός
ΣΑΔΔΟΥΚΑΙΟΙ
LP | MINOS | 1977 | mp3@320 | Εξώφυλλα

Αυτή είναι η πρώτη του "προσωπική" δισκογραφική παρουσία του ποιητή Μιχάλη Κατσαρού (1919-1998) με απαγγελίες δικών του ποιημάτων από τη σημαντική ποιητική του σύνθεση "Κατά Σαδδουκαίων"
Είναι γνωστό ότι η συλλογή αυτή αποτέλεσε τη βάση για δύο συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη (1983 & 1999). Εδώ ο ποιητής απαγγέλλει και αυτοσχεδιάζει απλά μουσικά συνοδευτικά θέματα με πιάνο και καλαμένια φόρμιγγα που παίζει ο ίδιος.
Γράφει στο πολύ κατατοπιστικό σημείωμα στο οπισθόφυλλο του δίσκου ο ποιητής (που αναφέρεται στον εαυτό του σε τρίτο πρόσωπο):
Το βιβλίο «Κατά Σαδδουκαίων» είχε μια παράξενη τύχη μέσα στα ποιητικά της μεταπολεμικής γενιάς. Πρώτα με τις ιδέες του και με την τεχνική του. Στις ιδέες λογοκρίθηκε παραδόξως απ’ την αριστερά και στην τεχνική έδειχνε ένα νέο δρόμο στην ποιητική τέχνη: Πεζολογίες, κοινές φράσεις, φορούσαν ένα ντύμα θείο μέσα στην καθημερινότητα. Πρίγκιπες, ιππότες, αλήτες, κρατικοί υπάλληλοι κάναν παρέλαση μ’ επικεφαλής τον ίδιο τον ποιητή, ιδεολόγο, θρησκευόμενο και αρχηγό κράτους, τύραννο κι επαναστάτη. Αυτές οι ιδέες το έκαναν αγαπητό, στην Ελλάδα με τρεις εκδόσεις και στο εξωτερικό μεταφρασμένο στις κυριότερες γλώσσες. Παιγμένο στη Χαϊδελβέργη, στο Λονδίνο (Ελίζαμπεθ Χολ), στη Νέα Υόρκη και στη Γαλλική Τηλεόραση από τον ίδιο τον ποιητή. Διδαγμένο σαν δείγμα νεοελληνικής ποιήσεως στα ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια. Τώρα στην παρούσα εμφάνιση απαγγέλλει και υπογραμμίζει μουσικά ο ποιητής.
Μάρτιος 1977

Νέος σύνδεσμος:
https://we.tl/t-D6vYtalR25

Σαράντης Κασσάρας: "Αφορισμοί" του Γιάννη Σκαρίμπα

Σαράντης Κασσάρας
Γιάννης Σκαρίμπας
ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ
LP | LYRA | πηγή: d58

Ο αξιόλογος Θεσσαλονικιός συνθέτης και πιανίστας Σαράντης Κασσάρας (γ. 1948) δραστηριοποιείται κατά κύριο λόγο στο χώρο της λόγιας μουσικής. Ωστόσο το 1986 μας έδωσε τον παρόντα δίσκο που αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον πέρασμά του από το χώρο της "λαϊκής" μουσικής και μάλιστα με περιεχόμενο μελοποιημένη ποίηση. Ολόκληρος ο δίσκος είναι αφιερωμένος σ' έναν από τους "καταραμένους" ποιητές μας, τον sui generis Γιάννη Σκαρίμπα (1893-1984), εμβληματική πνευματική μορφή της Χαλκίδας κι εκφραστή ενός ιδιότυπου νεορομαντισμού και νεοσυμβολισμού με έντονη εικονοκλαστική διάθεση και ασυμβίβαστο πνεύμα.
Εννιά τραγούδια και δύο οργανικά μέρη αυτοσχεδιαστικού χαρακτήρα συνιστούν το υλικό του δίσκου. Τα τραγούδια είναι όμορφα με λυρικά χρώματα και δυνατές λαϊκές πινελιές. Το πιάνο και τα έγχορδα κυριαρχούν στο ενορχηστρωτικό μέρος. Ξεχωρίζουν τα τραγούδια "Χαλκίδα", "Η παρέα", "Σιωπή" και το εξαιρετικό "Οι γλάροι".
Ερμηνεύουν ο Γιάννης Θωμόπουλος και η Ρένα Βελισσαρίου
Σημειώνει ο συνθέτης:
"Είναι κι αυτό ένα από τα παιχνιδίσματα της τύχης να συναντηθούμε, εσύ ένας ογκόλιθος της ποίησης και γω ένας ανιχνευτής της μουσικής, που κάποτε σαν κι εσένα τον ζαλίζουν τα σούρουπα και τα φεγγάρια. Έρχομαι μετά από δέκα χρόνια γνωριμίας, με το πνεύμα σου να πλανάται στη σκέψη μου, να σκύψω ευλαβικά στα κείμενα σου, που μέσα απ' την διόπτρα της Χαλκίδας σ' αυτά μεγεθύνεις την Ελλάδα βλέποντας αυτά, που σ’ εξοργίζουν. Τον τόπο και τον χρόνο να γυρνούν στροφές ανέμης - σαντούρι γύρω μας η χώρα όπως λες -στέλνοντας αφορισμούς και μηνύματα. Έτσι οδηγείς τη μουσική μου να ξεφεύγει από τα πλαίσια τής περιγραφής του στίχου και τις νότες να πηγάζουν μεσα από τις ιδιόρρυθμες λέξεις σου, χείμαρρος από ήχους και συγχορδίες, έξω κάποια φορά από τους κανόνες της συμβατικής αρμονίας’, - έξω απ’ τον κύκλο των νερών, στο χάος - στα όρια του απρόσμενου και απροσδόκητου..."


Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2011

Κατάλογος ταινιών

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΑΙΝΙΩΝ

Πέμπτη 3 Νοεμβρίου 2011

Πλήρης κατάλογος ελληνικών ταινιών

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ (πλήρης εργογραφία)

Γιάννης Σπανός & Juliette Greco

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ
JULIETTE GRECO
Complainte amoureuse
(Philips, 1969)

Ο σημαντικός συνθέτης και πιανίστας Γιάννης Σπανός ξεκίνησε τη μουσική του διαδρομή το 1960 από τη Γαλλία και πιο συγκεκριμένα από την περίφημη αριστερή όχθη του Σηκουάνα στο Παρίσι, όπου συχνάζανε οι αριστεροί καλλιτέχνες του καιρού. Μάλιστα το πρώτο του τραγούδι ("Sidonie") το ερμήνευσε η ανερχόμενη τότε σταρ Μπριζίτ Μπαρντό, ενώ στη συνέχεια συνεργάστηκε με γνωστά ονόματα του γαλλικού τραγουδιού (Arnac, Guidoni, Santoni, Sauvage, Vaucaire κλπ.). 
Η πιο σημαντική όμως συνεργασία του ήταν αυτή με τη λεγόμενη "ιέρεια του υπαρξισμού", τη θρυλική Juliette Greco. Η συνεργασία αυτή κορυφώθηκε με το δίσκο "Complainte amoureuse", που κυκλοφόρησε το 1969 στη Γαλλία από τη Philips, σε μια εποχή δηλαδή που ο συνθέτης μοίραζε τη ζωή και τη δραστηριότητά του μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας.
Πρόκειται για έναν κύκλο 12 τραγουδιών προσαρμοσμένων απόλυτα στο ύφος του γαλλικού τραγουδιού εκείνης της εποχής, τόσο σε μελωδικό, όσο και ενορχηστρωτικό επίπεδο. Θα έλεγα ότι δεν έχουν ουσιαστικά καμία σχέση με τα αντίστοιχα νεοκυματικά τραγούδια που δισκογραφούσε ταυτόχρονα ο Σπανός στην Ελλάδα. Η γοητευτική μελωδική φλέβα του συνθέτη είναι εμφανής και στα γαλλικά του τραγούδια. 
Ιδιαίτερη όμως αξία έχει και το στιχουργικό τους μέρος, καθώς πρόκειται για μελοποιήσεις πάνω σε ποιήματα σημαντικών Γάλλων ποιητών, όπως των Βερλέν, Μέτερλινκ, Ελιάρ, Φρεντερίκ και Αραγκόν. Η ερμηνεία της Juliette Greco είναι υπέροχη και καταλυτική ως προς τη "γαλλοποίηση" των μελωδιών του Σπανού. 
Ο δίσκος με τον καιρό έγινε σπάνιος, ενώ στην Ελλάδα πρωτοκυκλοφόρησε μόλις στα 1990 ως μέρος μιας μεγάλης συλλογής - πορτρέτου της διάσημης τραγουδίστριας.

(c) LP | πηγή: d58

Τετάρτη 26 Οκτωβρίου 2011

Μάνος Χατζιδάκις: Όρνιθες (1959) [ανέκδοτο]

ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ | ΟΡΝΙΘΕΣ
Αυθεντική ανέκδοτη ηχογράφηση (1959)

Ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο! Ο Μάνος Χατζιδάκις παίζει στο πιάνο και τραγουδά ο ίδιος ολόκληρο τον κύκλο της μουσικής του για τη θρυλική παράσταση των "Ορνίθων" του Αριστοφάνη το 1959 από το Θέατρο Τέχνης, που σκηνοθέτησε ο Κάρολος Κουν βασισμένος στην αιρετική μετάφραση του Βασίλη Ρώτα, αναστατώνοντας και εξοργίζοντας το τότε υπερσυντηρητικό πνευματικό κατεστημένο του τόπου!
Έχω ξαναγράψει ότι θεωρώ το έργο αυτό ως το σημαντικότερο μουσικό δημιούργημα όχι μονάχα του Μάνου Χατζιδάκι, αλλά και ολόκληρης της ελληνικής μουσικής, τουλάχιστον αυτής που γνωρίζουμε μέσα από την επίσημη δισκογραφία. 
Οι "Όρνιθες" γνώρισαν δύο επίσημες δισκογραφήσεις, μία ημιτελή για τη Philips και μία ολοκληρωμένη για την Columbia. Από τις δύο αυτές εκδόσεις γνωρίσαμε αυτόν τον χειμαρρώδη μελωδικό και ρυθμικό πλούτο που ανάβλυσε μέσα από την αστείρευτη έμπνευση αυτού του ιδιοφυούς δημιουργού.
Σε τούτη την ανέκδοτη ηχογράφηση του 1959 περιέχονται όλα τα μουσικά θέματα και οι μελωδίες του έργου σε μία κάπως ακατέργαστη και πρωτόλεια μορφή, ερμηνευμένες από τον ίδιο τον Χατζιδάκι. Δε γνωρίζω πότε ακριβώς και πού πραγματοποιήθηκε αυτή η ανεπίσημη εγγραφή, αλλά τη συνδέω οπωσδήποτε με τις πρόβες του έργου πριν από την επίσημη πρώτη παράσταση του 1959. 
Η συγκεκριμένη μάλιστα ηχογράφηση περιλαμβάνει και δύο θέματα που δεν μπήκαν στην επίσημη έκδοση του έργου, οπότε ακούγονται για πρώτη και μοναδική φορά σε τούτη την πρόχειρη ηχοληψία!

Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2011

Μάνος Χατζιδάκις: Μουσική για τον Πλούτο του Αριστοφάνη

ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ    
Μουσική για τον ΠΛΟΥΤΟ του Αριστοφάνη  
ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ | 1957
Ανέκδοτη ηχογράφηση

Η συνεργασία του Μάνου Χατζιδάκι με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν ήταν μακροχρόνια και ιδιαίτερα γόνιμη, με κορυφαία στιγμή φυσικά την παράσταση των "Ορνίθων" το 1959. Δυο χρόνια νωρίτερα, το 1957, ο μεγάλος συνθέτης είχε ξανασυνεργαστεί με το Θέατρο Τέχνης γράφοντας τη μουσική για τον "Πλούτο" του Αριστοφάνη. Η σύνθεση αποτελείται από μια χορευτική σουίτα με 15 συνολικά οργανικά θέματα. Στην κορύφωση του έργου ακούμε μια οργανική εκδοχή του πασίγνωστου σουξέ της εποχής "Γαρίφαλο στ' αφτί". Δυστυχώς κι αυτή, όπως σχεδόν το σύνολο της θεατρικής μουσικής του Μάνου, παραμένει ανέκδοτη. Και είναι γεγονός ότι, έστω κι αν έχουμε μια γνώση του έργου του μέσα από την επίσημη δισκογραφία και βάσει αυτής αξιολογούμε το συνθετικό του έργου, πολύ απέχουμε από του να κρίνουμε σφαιρικά κι επομένως δίκαια το πραγματικό μέγεθος του μεγάλου δημιουργού. Ενός δημιουργού που διαδήλωνε πάντοτε μετ' επιτάσεως την αποστροφή του προς τα εύπεπτα τραγουδάκια του για τον ελληνικό κινηματογράφο που τον καθιέρωσαν, συμπεριλαμβανομένου και του περίφημου "Τα παιδιά του Πειραιά" που του χάρισε το όσκαρ και τη δυσβάσταχτη διασημότητα.

Σάββατο 22 Οκτωβρίου 2011

Νίκος Εγγονόπουλος: Η Υδρα των πουλιών (2010)

Socos, Δημήτρης Πουλικάκος
Η ΥΔΡΑ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ

Ποίηση: Νίκος Εγγονόπουλος
CD | PUZZLEMUSIK | 2010

Ιδού ένας απολύτως ιδιαίτερος και άκρως ενδιαφέρων δίσκος από το χώρο της ανεξάρτητης ελληνικής σκηνής. Και μάλιστα ένας δίσκος μελοποιημένης ποίησης. Όχι τυπικής και συμβατικής ποίησης, αλλά ποίησης υπερρεαλιστικής από έναν πρωτομάστορα αυτής της σχολής εν Ελλάδι, τον Νίκο Εγγονόπουλο (1910-1985), εκατό ακριβώς χρόνια από τη γέννησή του.
Ο δίσκος έχει τον αρκούντως ποιητικό τίτλο "Η Ύδρα των Πουλιών" και κυκλοφόρησε από την ανεξάρτητη εταιρία Pazzlemusik. Τη μουσική υπογράφει ο Socos, μια αινιγματική μορφή της σύγχρονης μουσικής σκηνής: μουσικός, συνθέτης και κιθαρίστας με προχωρημένα καλλιτεχνικά γούστα που μόνον τύποις εντάσσεται στο χώρο του ροκ, ενώ ουσιαστικά διασπά τα τυπικά πλαίσια του συγκεκριμένου χώρου κι απλώνεται σε όλα τα επίπεδα της σύγχρονης μουσικής έκφρασης. Στο συγκεκριμένο δίσκο θα χαρακτήριζα εντελώς αδόκιμα ίσως και αυθαίρετα τη μουσική του ως ένα είδος λόγιου hip hop. Ο Socos είναι επικεφαλής του σχήματος The Live Project Band, που πρωτοεμφανίστηκε δισκογραφικά το 2007 με το δίσκο "Kafka", ενώ με την αμέσως επόμενη δουλειά του, "Sub Breath, Outer Speech", έχουμε την πρώτη συνεργασία του με τον γερόλυκο του ελληνικού ροκ Δημήτρη Πουλικάκο.
Ο Δημήτρης Πουλικάκος λοιπόν είναι ο αποκλειστικός ερμηνευτής - ψιθυριστής του νέου δίσκου του Socos. Η ερμηνεία του είναι πέραν κριτικής, γιατί δε βρίσκω ανάλογα σημεία αναφοράς. Νομίζω ότι πετυχαίνει με υποβλητικό τρόπο μιαν απολύτως επιβλητική προσέγγιση στον δύσκολο ποιητικό λόγο του Εγγονόπουλου. Κι αυτό αξίζει να σημειωθεί, για να φανεί η ιδιαίτερη αξία αυτού του δίσκου. Ενός δίσκου, πάντως, που στο σύνολό του - κι εννοώ κυρίως το εικαστικό του μέρος βασισμένο σε ζωγραφικούς πίνακες του ποιητή - αποτελεί μια εξαιρετική έκδοση που σπάνια βλέπουμε στις μέρες μας.


Αν θέλετε να διαβάσετε περισσότερες λεπτομέρεις για την έκδοση, σας παραπέμπω σε ένα πολύ αναλυτικό κριτικό σημείωμα του Θάνου Μαντζάνα που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Αυγή". Δείτε τον σχετικό ιστότοπο εδώ:
http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.ac ... eID=538425

Κυριακή 7 Αυγούστου 2011

Τάκης Κανελλόπουλος: Καστοριά (1969)

Καστοριά (1969)
Έγχρωμη ταινία μικρού μήκους – ντοκιμαντέρ
Σενάριο, σκηνοθεσία: Τάκης Κανελλόπουλος
Φωτογραφία: Γιώργος Αντωνάκης
Παραγωγή (και αποκλειστικότητα): Γιώργος Νάσιουτζικ
Αφηγητής: Δημήτρης Μαλαβέτας
Μουσική: Νίκος Μαμαγκάκης
Διάρκεια: 24 λεπτά
Α’ Βραβείο Ντοκιμαντέρ Μικρού Μήκους στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1969
Η "Καστοριά" είναι η τρίτη μικρού μήκους ταινία του Τάκη Κανελλόπουλου, μετά τον "Μακεδονικό Γάμο" και τη "Θάσο" συμπληρώνοντας έτσι το Μακεδονικό τρίπτυχό του. Είναι ένα ιδιότυπο ντοκιμαντέρ σε δραματοποιημένη μορφή, όπου η όμορφη μακεδονίτικη πόλη παρουσιάζεται σε διάφορες πτυχές της καθημερινότητάς της μέσα από την αναζήτηση ενός άγνωστου ταξιδιώτη που ψάχνει εναγωνίως μια χαμένη νεράιδα, για ν' ανακαλύψει στο τέλος ότι αυτό που ψάχνει είναι η ίδια η πόλη.

Ιδού το πλήρες κείμενο της ταινίας:
Από τα ψηλά βουνά στις πεδιάδες με τις ψηλές λεύκες, ήρθε ένα ξημέρωμα ένας καβαλάρης πάνω σε ένα άλογο, οδηγημένος από έναν παλιό θρύλο,
που έλεγε ότι σε αυτή τη βυζαντινή πολιτεία, που ήταν χτισμένη πάνω στη λίμνη, γυρνούσε μια νεράιδα που ήταν τόσο όμορφη όσο μια νύχτα γεμάτη αστέρια.
Μαζί του ήρθαν και τον αποχαιρέτησαν οι φίλοι του.
Προσπάθησαν να του πουν πως αυτό που έψαχνε δε θα το ΄βρισκε ποτέ.
Ακόμη του είπαν πως, τα ψηλά βουνά ήταν για την παλικαριά του και την περηφάνια του. Αυτός τους έβλεπε και χαμογελούσε.
Το όνειρο για την όμορφη νεράιδα έμενε μέσα του, κανείς δεν μπορούσε να του το πάρει.
Ύστερα τον αποχαιρέτησαν κάνοντας τρεις κύκλους γύρω του.
Έλεγαν πως τις νύχτες άκουγαν ένα τραγούδι μακρινό που ερχόταν από τη λίμνη.
Ο ήλιος βγήκε ψηλά και τον βρήκε να ατενίζει την πολιτεία με την απέραντη ομορφιά. Όλα ησύχαζαν γύρω του, από τους παλιούς φίλους όλοι έφυγαν.
Στέκεται τώρα μόνος, περιμένοντας ένα μαγικό σημάδι, κάποιο μαγικό κάλεσμα, ίσως ένα μακρινό τραγούδι για να τρέξει να τη βρει, να την ανταμώσει.
Στο μαξιλάρι της γωνίας, κεντημένο από λευκά χέρια, του είπαν πως ακούμπησε το γλυκό και απόμακρο πρόσωπό της.
Σ’ αυτό το μέρος πήρε νερό ένα ξημέρωμα, έρχεται εδώ κάθε δειλινό, ακούει το τραγούδι της που μιλάει για τη μεγάλη λίμνη.
Περπάτησε την πόλη με τις εβδομήντα δύο βυζαντινές εκκλησίες, τα αρχοντικά σπίτια τόσων αιώνων και ρωτούσε, έβλεπε τις πόρτες και σκεφτόταν από που άραγε πέρασε. Αγνάντευε τα παράθυρα και σκιρτούσε η καρδιά του. Και όπως έβλεπε το μπαλκόνι που χανόταν, σκέφτηκε πως ίσως αυτή που αναζητούσε έβγαινε τα δειλινά και έβλεπε τη λίμνη. Ένας βαρκάρης τον πέρασε σε ολόκληρο το γύρω της λίμνης, ίσως εκεί ήταν, ίσως.
Ακόμη είδε το ξημέρωμα να ροδίζει και τους ψαράδες να φεύγουν. Και σ’ όλους έστειλεν μιαν ευχή, να ‘ναι καλό το ψάρεμα.
Ξένε διαβάτη μακρινέ περαστικέ τι ζητάς μέσα στο ξημέρωμα;
Τις νύχτες τον φιλοξένησαν σε σπίτια άγνωστα, τον ρώτησαν για τον δικό του τόπο, του ΄δωσαν ζεστό φαγητό, καφέ, γλυκό. Του ήταν όλοι τους μαζί του όλο αγάπη και στοργή. Ακόμη είδε πώς ήταν η ψυχή των παιδιών στις γιορτές και στις σκόλες τους και χαιρόταν μαζί τους.
Για ένα έθιμο παλιό του μίλησαν που κρατούσε χρόνια πριν.
Και ύστερα άρχισε να ρωτάει παντού που θα την έβρισκε, και αν πέρασε από αυτά τα μέρη. Ρώτησε για έναν δρόμο, για σπίτια παλιά, για τη λίμνη, για ένα μονοπάτι ξεχασμένο.
Και όταν κατάλαβε ότι την νεράιδα που ζητούσε δε θα την έβρισκε πουθενά, γονάτισε αποκαμωμένος στην πόρτα ενός σπιτιού και ζήτησε νερό. Με τη φιλοξενία ριζωμένη στην ψυχή του ελληνικού λάου, έτρεξε η κοπέλα να του δώσει νερό.
Κάτι μίλησαν, κάτι είπε για το χειμωνιάτικο φεγγάρι και ύστερα ο ξένος έφυγε.
Τώρα απ΄ όλα αυτά μια ξεχασμένη σάρπα γεμίζει το όνειρό του.
Κι όπως έπεφτε το βράδυ, μια αποκάλυψη έγινε μέσα του.
Κατάλαβε σιγά-σιγά, πως αυτό που ζητούσε, αυτό που έψαχνε, η ομορφιά που γύρευε, η νεράιδα ήταν η ίδια η πολιτεία.
Η Καστοριά!

ΥΓ. Η ταινία γυρίστηκε το 1969. Την παραγωγή έκανε ο Γιώργος Νάσιουτζικ, ο οποίος έχει τα αποκλειστικά δικαώματα της ταινίας κι έχει απαγορεύσει με απόλυτο τρόπο τη δημόσια προβολή της ταινίας από οποιοδήποτε φορέα! Δυστυχώς...

Μάνος Χατζιδάκις: Τρία ανέκδοτα έργα

ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ
3 Ανέκδοτα Έργα:
A la recherche de l' Atlantide 
Πινδαρικά
Αμοργός

Από το πλούσιο συνθετικό έργο του Μάνου Χατζιδάκι ένα σημαντικό μέρος παραμένει δυστυχώς ανέκδοτο, παρόλο που σε κάποιες περιπτώσεις έχουν διασωθεί ηχογραφήσεις με καλές έως άριστες τεχνικές προδιαγραφές, όπως αυτές που θα βρείτε σε τούτο το ακριβό αρχείο που σας παρουσιάζω.
Στην παρούσα συλλογή περιέχονται τρία σημαντικά ανέκδοτα έργα του συνθέτη γραμμένα κυρίως στη δεκαετία του '70 και ηχογραφημένα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και περιστάσεις.
Το πρώτο έχει τίτλο "A la recherche de l' Atlantide" (H αναζήτηση της χαμένης Ατλαντίδας) και περιλαμβάνει μέρος της μουσικής που έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις για την ομώνυμη σειρά ντοκιμαντέρ του διάσημου ωκεανολόγου Ζακ-Υβ Κουστό. Η ηχογράφηση έγινε το 1977.
Το δεύτερο έργο επιγράφεται "Τα Πινδαρικά", έργο 40 (1981) και βασίζεται σε ποίηση του αρχαίου λυρικού ποιητή Πίνδαρου (5ος αι. π.Χ.). Σύνθεση για μέτζο σοπράνο (μεσόφωνο), βαρύτονο, μικτή χορωδία και μικρή ορχήστρα που διευθύνει ο συνθέτης. Τραγουδούν: Κική Μορφονιού, Σπύρος Σακκάς και χορωδία. Τη χορωδία του Τρίτου Προγράμματος διευθύνει ο Αντώνης Κοντογεωργίου. Η ηχογράφηση είναι του 1981 από το Μικρό Θέατρο Κήπου στο Ηράκλειο της Κρήτης στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Μουσικού Αυγούστου. Το έργο είναι αφιερωμένο στον μεγάλο Αμερικανό αρχιμουσικό Thomas Shippers (1930-1977).
Η περίφημη "Αμοργός", έργο 46, βασίζεται στην ομώνυμη ποιητική σύνθεση του Νίκου Γκάτσου (1943) και αποτελεί έργο ζωής του Χατζιδάκι, καθώς το ξεκίνησε από τις αρχές του '60 (δίσκος "Ελλάς, η χώρα των ονείρων"), αλλά το δούλεψε συστηματικότερα στο διάστημα 1970-1992, χωρίς ποτέ να το ολοκληρώσει! Η τελική μορφή του έργου με μουσική επιμέλεια του Νίκου Κυπουργού κυκλοφόρησε το 2005 από τον Σείριο. Το 1981 ο συνθέτης παρουσίασε στο Ηράκλειο της Κρήτης έξι τελειωμένα τραγούδια, όπως ακούγονται στην παρούσα ηχογράφηση, με ερμηνευτή τον Σπύρο Σακκά. Ο ίδιος ο Μάνος Χατζιδάκις προλογίζει και παίζει πιάνο.

Παρασκευή 5 Αυγούστου 2011

Γιάννης Ξενάκης: Ορέστεια

Iannis Xenakis
ΟΡΕΣΤΕΙΑ

CD | NAIVE | 1990 | DDD

 

Ο Ιάννης (Γιάννης) Ξενάκης (1922–2001) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες του 20ού αιώνα, διεθνώς γνωστός ως Iannis Xenakis. Οι πρωτοποριακές συνθετικές μέθοδοι που ανέπτυξε συσχέτιζαν τη μουσική και την αρχιτεκτονική με τα μαθηματικά και τη φυσική, μέσω της χρησιμοποίησης μοντέλων από τη Θεωρία των Συνόλων, τη Θεωρία των Πιθανοτήτων, τη Θερμοδυναμική, τη Χρυσή Τομή και την ακολουθία Φιμπονάτσι κ.ά. Παράλληλα, οι φιλοσοφικές του ιδέες για τη μουσική έθεσαν καίρια το αίτημα για ενότητα φιλοσοφίας, επιστήμης και τέχνης, συμβάλλοντας στο γενικότερο προβληματισμό για την κρίση της σύγχρονης ευρωπαϊκής μουσικής των δεκαετιών του 1950 και 1960.
Γεννήθηκε στη Βράιλα της Ρουμανίας. Ήταν ο πρωτότοκος γιος του Κλεάρχου Ξενάκη, εμπόρου με καταγωγή από την Εύβοια, και της Φωτεινής Παύλου, η οποία καταγόταν από τη Λήμνο. Η μητέρα του πέθανε από ιλαρά όταν ο Ξενάκης ήταν πέντε ετών, αλλά πρόλαβε να του εμφυσήσει την αγάπη της για τη μουσική (η ίδια έπαιζε ερασιτεχνικά πιάνο). Πέντε χρόνια αργότερα (1932) ο πατέρας του τον έστειλε μαζί με τα αδέλφια του Ιάσονα και Κοσμά στην Αναργύρειο και Κοργιαλένειο Σχολή Σπετσών. Εκεί πήρε και τα πρώτα του μαθήματα μουσικής (Αρμονίας και πιάνου).
Το 1938 μετακόμισε στην Αθήνα, προκειμένου να προετοιμαστεί για τις εισαγωγικές εξετάσεις στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Παράλληλα έπαιρνε μαθήματα αρμονίας και αντίστιξης με τον Αριστοτέλη Κουντούρωφ, μαθητή του Αλεξάντερ Σκριάμπιν, κάνοντας και τις πρώτες συνθετικές του απόπειρες. Τότε άρχισε επίσης να μελετά τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, κυρίως τον Πλάτωνα. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι από αυτή την ηλικία ενδιαφερόταν για τη σχέση των μαθηματικών και της μουσικής, προσπαθώντας να βρει πώς θα μπορούσαν να εφαρμοστούν μαθηματικά μοντέλα στην Τέχνη της Φούγκας του Γ. Σ. Μπαχ, έτσι ώστε οι μουσικές δομές να παρασταθούν με γραφήματα ως οπτικές αντιστοιχίες της μουσικής. Το 1940 πέτυχε την εισαγωγή του στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Ε.Μ.Π., παρόλο που δεν ήθελε να γίνει πολιτικός μηχανικός ή αρχιτέκτονας, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος. Κατάφερε όμως με αυτή του την επιλογή να συνδυάσει σε κάποιο βαθμό τα δικά του ενδιαφέροντά (Μουσική, Μαθηματικά, Φυσική) με τις επιθυμίες του πατέρα του, ο οποίος ήθελε να τον στείλει στην Αγγλία να σπουδάσει Ναυπηγική. Την ίδια χρονιά εντάχθηκε στο – παράνομο τότε – K.K.E., ενώ αργότερα (1943) έγινε γραμματέας της ΕΠ.Ο.Ν. Πολυτεχνείου και καθοδηγητής της ομάδας «Λόρδος Βύρων». Κατά τη συμμετοχή του στα Δεκεμβριανά τραυματίστηκε σοβαρά από θραύσμα αγγλικής οβίδας, με αποτέλεσμα να χάσει το αριστερό του μάτι και να παραμορφωθεί η αριστερή πλευρά του προσώπου του. Λόγω της αντιστασιακής του δράσης και των γενικότερων συνθηκών της εποχής, οι σπουδές του γίνονταν μετ’ εμποδίων μέχρι και το 1947, οπότε και υποστήριξε επιτυχώς την διπλωματική του εργασία με θέμα το ενισχυμένο σκυρόδεμα. Λίγο αργότερα παρουσιάστηκε στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου, περιμένοντας να απαλλαχθεί από το στρατιωτικό ή να υπηρετήσει ως βοηθητικός λόγω του τραυματισμού του, αλλά κάτι τέτοιο δε συνέβη. Φοβούμενος την εξορία στη Μακρόνησο, δραπέτευσε με πλαστό διαβατήριο στην Ιταλία, οπότε και καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο για λιποταξία. Από την Ιταλία, με την βοήθεια Ιταλών κομμουνιστών πέρασε στη Γαλλία και έφτασε τελικά στο Παρίσι.
Στο Παρίσι, με τη μεσολάβηση του Γιώργου Κανδύλη, ο Ξενάκης προσλήφθηκε από τον γνωστό αρχιτέκτονα Λε Κορμπυζιέ, για τον οποίον εργάστηκε μέχρι και το 1959. Παράλληλα αναζητούσε δασκάλους για να συνεχίσει τα μαθήματα σύνθεσης. Οι πρώτοι στους οποίους απευθύνθηκε ήταν οι Αρτύρ Ονεγκέρ και Νταριούς Μιγιώ, μέλη της «ομάδας των Έξι». Ο Ξενάκης όμως δεν ήταν διατεθειμένος να διδαχθεί τους ακαδημαϊκούς κανόνες της αρμονίας και της αντίστιξης. Σύντομα συγκρούστηκε με τους δασκάλους του, οι οποίοι δεν αποδέχονταν τις πρωτοποριακές του ιδέες. Η Νάντια Μπουλανζέ, στην οποία απευθύνθηκε επίσης ο Ξενάκης, είδε μερικά έργα του και του εξέφρασε την αδυναμία της να αναθεωρήσει τις απόψεις της στην ηλικία της ή να «ξεκινήσει για χάρη του από την αρχή». Τη λύση στις μουσικές του αναζητήσεις την έδωσε τελικά ο Ολιβιέ Μεσιάν, ο οποίος ήταν ο πρώτος που κατάλαβε τις μουσικές ιδιαιτερότητες του Ξενάκη, λέγοντάς του ότι δεν χρειάζεται να μελετήσει αρμονία και αντίστιξη. Ο ίδιος ο Μεσιάν θυμάται μάλιστα ότι τον συμβούλεψε: «Είσαι σχεδόν 30 χρονών, έχεις την τύχη να είσαι Έλληνας, αρχιτέκτονας και με γνώσεις εφαρμοσμένων μαθηματικών. Εκμεταλλεύσου τα αυτά. Κάν’τα στη μουσική σου». Τα μόνα μαθήματα που του πρότεινε να παρακολουθήσει μαζί του ήταν μουσικής αισθητικής και ανάλυσης, στο Κονσερβατουάρ του Παρισιού. Πράγματι, ο Ξενάκης άρχισε να παρακολουθεί το 1952 μαθήματα με τον Μεσιάν, ενώ στον λιγοστό ελεύθερό του χρόνο συνέθετε. Εκείνη την περίοδο γνώρισε και τη Φρανσουάζ – τη γνωστή σήμερα μυθιστοριογράφο Φρανσουάζ Ξενάκη – την οποία παντρεύτηκε το 1953 και με την οποία απέκτησε μία κόρη, τη Μάχη.
Από το 1960, ο Ξενάκης αφιερώνεται ολοκληρωτικά στη σύνθεση, έχοντας ολοκληρώσει μια σειρά πρωτοποριακών αρχιτεκτονικών κατασκευών που του είχε αναθέσει ο Λε Κορμπυζιέ, με σημαντικότερο το Περίπτερο της Philips για την διεθνή έκθεση των Βρυξελών του 1958, μία από τις πρώτες πολυμεσικές εγκαταστάσεις στον κόσμο. Είχε προηγηθεί η παρουσίαση του έργου του Μεταστάσεις (1955), το οποίο προκάλεσε αίσθηση, σηματοδοτώντας την αρχή της «στοχαστικής μουσικής». Παράλληλα, ο Ξενάκης δημοσίευε τα πρώτα κείμενά του σε διάφορα περιοδικά, εκφράζοντας τη φιλοσοφία του για τη μουσική, δημιουργώντας νέους όρους και μουσικές κατηγορίες, ενώ άσκησε έντονη κριτική στη σειραϊκή μουσική με το κείμενό του «Η κρίση της σειραϊκής μουσικής», μετατρέποντας με αυτόν τον τρόπο σε εχθρούς του τους Πιερ Μπουλέζ και Καρλχάιντς Στοκχάουζεν, δεσπόζουσες προσωπικότητες της πρωτοποριακής ευρωπαϊκή μουσικής σε Γαλλία και Γερμανία αντίστοιχα, οι οποίοι τον αποκάλεσαν «ηλίθιο». Παρ’ όλες τις δυσκολίες όμως που αντιμετώπιζε ο Ξενάκης από τους επίσημους κύκλους της πρωτοποριακής ευρωπαϊκής μουσικής, η φήμη του άρχισε να εξαπλώνεται ραγδαία σε όλο τον κόσμο από το 1960 και εξής. Από τη δεκαετία του 1970 και μέχρι το θάνατό του έμεινε στο προσκήνιο της σύγχρονης ευρωπαϊκής μουσικής, εργαζόμενος πάντα στο πλαίσιο της σχέσης μαθηματικών, μουσικής και αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας, με έναν προσωπικό, πρωτοποριακό αλλά και μοναχικό τρόπο, αφήνοντας ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στη σύγχρονη μουσική του β’ μισού του 20ού αιώνα. Ο Ξενάκης πέθανε τα ξημερώματα της 4ης Φεβρουαρίου 2001, σε ηλικία 78 ετών και μετά από μακρόχρονες περιπέτειες με την υγεία του. Η σορός του αποτεφρώθηκε στην υπόγεια κρύπτη του κοιμητηρίου Περ Λασέζ στο Παρίσι χωρίς θρησκευτική τελετή, σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία.
Ο Ξενάκης χρησιμοποίησε ως βάση για τις περισσότερες συνθέσεις του µαθηµατικά µοντέλα, με αποτέλεσμα να χαρακτηριστεί «νεοπυθαγόρειος». Στο γενικότερο πλαίσιο της κρίσης της σύγχρονης δυτικοευρωπαϊκής μουσικής μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επεδίωξε να ξεφύγει από το αδιέξοδο στο οποίο θεωρούσε ότι είχε οδηγήσει η σειραϊκή και μετασειραϊκή μουσική. Σε αντίθεση όμως με άλλους Ευρωπαίους και Αμερικανούς συνθέτες που απέρριψαν ολοκληρωτικά την μουσική πρωτοπορία και στράφηκαν σε έναν μουσικό μεταμοντερνισμό, επιστρέφοντας εν μέρει ή ολοκληρωτικά στην τονικότητα, αναμιγνύοντας παλιά και νέα ύφη, «σοβαρή» και «δημοφιλή» μουσική κ.ά, ο Ξενάκης παρέμεινε ουσιαστικά πρωτοπόρος, πιστός στους στόχους που έθεσε από την αρχή. Όμως, ακόμα και οι συνθέτες που συνέχισαν να γράφουν πρωτοποριακή μουσική μετά το 1960 (με κύριο πόλο τον Πιερ Μπουλέζ στη Γαλλία) τον απομόνωσαν αρχικά, στερώντας του ακόμα και κρατικές επιχορηγήσεις. Ο Ξενάκης απέκτησε φανατικούς θαυμαστές αλλά και επικριτές, με επιχειρήματα τον φορμαλισμό και την στασιμότητα της μουσικής του μετά το 1970, αλλά και την υπερβολική δεξιοτεχνία που απαιτούσε από τους εκτελεστές. Στην προσπάθειά του να ξεφύγει από αυτό που έβλεπε ως αδιέξοδο της σειραϊκής μουσικής στη δεκαετία του 1950, ο Ξενάκης στράφηκε στα μαθηματικά και στην αρχιτεκτονική. Προσπάθησε, δηλαδή, να εφαρμόσει στη μουσική τους φυσικούς νόμους που διέπουν διάφορα φαινόμενα, όπως π.χ. το θρόισμα των φύλλων ενός δέντρου, την οχλοβοή μιας διαδήλωσης, το τερέτισμα των τζιτζικιών κ.ά., δημιουργώντας μια μουσική «ηχητικών μαζών», «συμπάντων» ή «γαλαξιών».
Ο δίσκος που σας παρουσιάζω αποτελεί ένα καλό δείγμα του ιδιόμορφου μουσικού κόσμου του Ξενάκη και της ιδιαίτερης σχέσης του με τον αρχαίο κόσμο. Πρόκειται για την καντάτα "Ορέστεια" βασισμένη στην ομώνυμη τριλογία του Αισχύλου, η οποία αποτελείται από τα έργα: "Αγαμέμνων", "Χοηφόροι", "Ευμενίδες". Η ανάπτυξη της σύνθεσης του Ξενάκη ακολουθεί την ίδια δομή. Το έργο είναι γραμμένο για ανδρική και γυναικεία χορωδία, ανδρική φωνή (βαρύτονος) και κρουστά.
Ερμηνεύει ο βαρύτονος Σπύρος Σακκάς, ενώ στα κρουστά είναι ο Sylvio Gualda.

Σταύρος Τορνές: Καρκαλού (1984)

Σκηνοθεσία, σενάριο: Σταύρος Τορνές, Charlotte Van Gelder
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Σταμάτης Γιαννούλης, Διονύσης Μανιάτης
Μουσική: Charlotte Van Gelder
Μοντάζ: Δέσποινα Δανάη Μαρουλάκου
Σκηνικά: Στέλιος Αναστασιάδης
Ήχος: Χρήστος Ακάλεστος
Ηθοποιοί: Στέλιος Αναστασιάδης, Μάριος Καραμανής, Ισμήνη Καρυωτάκη
Κοστούμια: Αναστασία Αρσένη
Παραγωγή: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Σταύρος Τορνές
Διάρκεια: 85 λεπτά
Παραγωγή: 1984, Έγχρωμη
Βραβεία: Ειδική Μνεία Ένωσης Ελλήνων Κριτικών Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1984, Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Τηλεόρασης Salso 1985
Η ταινία κατέκτησε την 7η θέση στις 10 καλύτερες ελληνικές ταινίες, σύμφωνα με την ψηφοφορία 28 κριτικών (ΠΕΚΚ) το 1985.


Το "ΚΑΡΚΑΛΟΥ" είναι μια ταινία με θέμα τη φαντασία. Το παρόν του ανθρώπου είναι εξαιρετικά περιορισμένο. Έχει αποκλεισθεί από το μέλλον και ακόμα και το παρελθόν δεν είναι παρά μια πηγή τρυφερών αναμνήσεων. Χωρίς πικρία προσπαθεί να παίξει το τελευταίο του χαρτί. Ένα χαρτί που ίσως και να μην υπάρχει στην πραγματικότητα, δίνει όμως μια κάποια ελπίδα για έναν μπαλλαντέρ. Παρασέρνει ένα νεαρό άντρα στο παιχνίδι. Δημιουργείται ένα κλίμα προσποίησης. Και η σχέση μεταξύ των δύο βασίζεται στο ταλέντο τους να υποκρίνονται. Μπορεί να δημιουργηθούν πολλές καταστάσεις, όλες φανταστικές αλλά αληθοφανείς. Ο νεαρός, ένας οδηγός ταξί που μεταφέρει ό,τι βρεθεί, μπαίνει στο παιχνίδι χωρίς επιφυλάξεις και καταφέρνει να ζωντανέψει μια σειρά από σκηνές από το παρελθόν του άλλου. Ταυτίζεται, όμως, με τις καταστάσεις και τα άτομα που συμμετέχουν σ’ αυτές. Έτσι χάνει την ικανότητα να παίζει. Εδώ τελειώνει το παιχνίδι, που αποδεικνύεται τόσο περιορισμένο όσο το παρόν του ήρωά μας. Μιλάει αυτή η ταινία για το θάνατο; Και γι’ αυτόν, αλλά και για το παιχνίδι της δημιουργικότητας σαν το τελευταίο χαρτί. Όταν προκύπτει η μορφή, η δημιουργικότητα πεθαίνει. Όχι επειδή δεν υπάρχει τίποτα άλλο να ειπωθεί, αλλά ξαφνικά, εκπλήσσοντάς μας, η δημιουργικότητα επανεμφανίζεται, ίσως σαν τον ίδιο το θάνατο. Ναι, ίσως το χαρτί που παίζει ο Καρκαλού δεν είναι παρά μια μπλόφα. Αλλά η φαντασία και η αληθοφάνεια κατάφεραν να διασώσουν την τρέλλα και τον ιδεαλισμό.

ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ (1932-1988)
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1932. Το 1957 ξεκίνησε να σπουδάζει κινηματογράφο. Εργάστηκε σαν βοηθός σκηνοθέτη και σαν ηθοποιός σε ελληνικές ταινίες του 1960 ανάμεσα σε ανθρώπους που αναζητούσαν, σαν και εκείνον, τα μυστικά της κινηματογραφικής γλώσσας και έκφρασης. Ανάμεσά τους ο Τάκης Καννελόπουλος, ο Δήμος Θέος, ο Κώστας Σφήκας. Ακόμη εργάστηκε με τον Ηλία Καζάν στο κάστινγκ της ταινίας «America America» και με τον Μιχάλη Κακογιάννη στην ταινία «Ζορμπάς». Το 1967 εγκατέλειψε την Ελλάδα, εξαιτίας της δικτατορίας των συνταγματαρχών και πήγε στην Ιταλία. Εκεί συσπειρώθηκε με συμπατριώτες του και αγωνίστηκε, για να ακουστεί η φωνή τους στο εξωτερικό για την επάνοδο της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Παράλληλα εργάστηκε ως ηθοποιός σε διάφορα ιταλικά κινηματογραφικά έργα. Εμφανίστηκε στο έργο του Francesco Rossi «Uomini Contro» και «Christ stopped in Eboli», στο έργο των αδελφών Taviani «Allonsanfan» και στην ταινία του Roberto Rossellini, «Anna Anno». Ήταν πρωταγωνιστής στην τηλεταινία της Αgnes Varda «Nausica». Ακόμα συνεργάστηκε και με νέους κινηματογραφιστές όπως ο Mimmo Raftele. Ήταν μέλος της Guida Poetica Italiana και της κίνησης Post Avant-Garde. Το 1973 ήρθε παράνομα στην Ελλάδα και γύρισε το αντιδικτατορικό ντοκιμαντέρ "Φοιτητές". Όταν επέστρεψε στην Ιταλία, ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και αργότερα γνωρίζει τη Γερμανίδα ποιήτρια Charlotte νan Gelder, η οποία έγινε σύντροφος της ζωής του και συνεργάτης στα σενάρια των μετέπειτα ταινιών του. Το 1981 ο Σταύρος Τορνές και η Charlotte νan Gelder επέστρεψαν στην Ελλάδα και μεταξυ άλλων γύρισε τέσσερεις ταινίες μεγάλου μήκους. Ο Σταύρος Τορνές πέθανε στις 26 Ιουλίου του 1988 σε ηλικία 56 ετών, ενώ εργαζόταν στην τελευταία του ταινία "Ο φτωχός κυνηγός του νότου" σε σενάριο της αγαπημένης του Charlotte. Εμφανίστηκε ως ηθοποιός σε μικρούς ή μεγαλους ρόλους σε 32 ταινίες ελληνικές και ξένες παραγωγές, καθώς και σε 5 τηλεοπτικές παραγωγές. Για τον Σταύρο Τορνέ γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ: "Σταύρος Τορνές, ο φτωχός κυνηγός του νότου" του Σταύρου Καπλανίδη (1994)

ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ (σκηνοθεσία):
Μυκήνες (1963), Κυκλάδες (1963), Θηραϊκός όρθρος (1968), Φοιτητές (1973), Addio Anatolia (1976), Coatti (1977), Εξωπραγματικό (1980), Με τον Καββαδία (1982), Μπαλαμός (1982), Πλατεία Ιπποδάμειας (1983), Καρκαλού (1984), Ντανίλο Τρέλες, ο φημισμένος ανδαλουσιανός μουσικός (1986), Ένας ερωδιός για τη Γερμανία (1988)

Δευτέρα 1 Αυγούστου 2011

Βαβυλωνία (1970)

Σκηνοθεσία: Γιώργος Διζικιρίκης
Κείμενο: Δημήτριος Βυζάντιος
Μουσική: Λίνος Κόκοτος
Παραγωγή: 1970, έγχρωμη
Διάρκεια: 79'

Η "Βαβυλωνία" είναι μια ξεκαρδιστική ελληνική κωμωδία γυρισμένη το 1970 από τον Γιώργο Διζικιρίκη.
Βασίζεται στο κλασικό θεατρικό έργο του Δημητρίου Βυζάντιου (1790-1853). Το πραγματικό όνομα του συγγραφέα ήταν Δημήτριος Χατζηασλάνης και καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη. Το άλλο γνωστό και αξιόλογο έργο του είναι η "Γυναικοκρατία", που αποτελεί παραλλαγή του μύθου της "Λυσιστράτης".
Η "Βαβυλωνία" εκδόθηκε το 1836 και θέμα της είναι η γλωσσική σύγχυση που επικρατούσε ανάμεσα στους Έλληνες στα πρώτα χρόνια του ελεύθερου ελληνικού κράτους μετά την Επανάσταση του '21. Χαρακτηριστικοί τύποι από διάφορες περιοχές του ελληνισμού συναντιούνται στη λοκάντα (ταβέρνα) του Μπαστιά στην τότε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, το Ναύπλιο. Μια παρεξήγηση οφειλόμενη στην ασυνεννοησία μεταξύ ενός Κρητικού κι ενός Αλβανού προκαλεί γενικευμένη φασαρία, με αποτέλεσμα την επέμβαση των οργάνων της τάξεως, η οποία περιπλέκει ακόμα περισσότερο την κατάσταση...
Την παράσταση κλεβουν δύο πρόσωπα: Ο επτανήσιος αστυνόμος, που αδυνατεί να καταλάβει το γλωσσικό ιδίωμα των εμπλεκομένων στη φασαρία, και ο λογιώτατος με την αρχαΐζουσα γλώσσα που αδυνατούν άπαντες να κατανοήσουν τα λεγόμενά του και προκαλεί τις ειρωνικές αντιδράσεις των συνομιλητών του.

Φώτης Αγγουλές: 100 Χρόνια


Σεμνή και διακριτική η παρουσία του ποιητή Φώτη Αγγουλέ στα νεοελληνικά γράμματα γνώρισε μια μάλλον απροσδόκητη αναγνώριση στο χώρο της ελληνικής μουσικής με αρκετές και συχνά άκρως ενδιαφέρουσες μελοποιήσεις ποιημάτων του από πολλούς συνθέτες, κυρίως από το χώρο της τραγουδοποιίας. Η χαμηλόφωνη, συχνά μελαγχολικών τόνων ποιητική γραφή εύλογα οδήγησε σε ανάλογου ύφους μελοποιήσεις με έντονα μελωδικό και ελεγειακό χαρακτήρα.

Η πρώτη μελοποίηση ανήκει στον μεγάλο Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος αφιέρωσε στον ποιητή ένα νεανικό του τραγούδι, το «Νανούρισμα», γραμμένο στα 1945. Ωστόσο ο μουσικός που εισήγαγε ουσιαστικά τον ποιητή στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού ήταν ο Πάνος Τζαβέλλας, ο οποίος έχει αφιερώσει στον ποιητή έναν ολόκληρο δίσκο («Πορεία μες στη νύχτα», 1977), που είναι και ο μοναδικός δίσκος με ποίηση αποκλειστικά του Αγγουλέ. Οι άλλες αξιοσημείωτες δισκογραφικές εμφανίσεις του ποιητή ήταν τα «Δεκατέσσερα τραγούδια» (1979) του Πάνου Τριανταφυλλίδη με 6 συνθέσεις σε ύφος λόγιο, η «Πορεία στη νύχτα» (1981) του Θωμά Μπακαλάκου με 5 τραγούδια και η «Νοσταλγία» (1983) του Παράσχου Μανιάτη επίσης με 5 τραγούδια που κυκλοφόρησε στη Σουηδία. Τα πιο πρόσφατα χρόνια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ήταν η μελοποίηση δύο ποιημάτων από τον συμπατριώτη του ποιητή τραγουδοποιό Παντελή Θαλασσινό. Υπάρχουν βέβαια και κάποιες άλλες μεμονωμένες μελοποιήσεις που καταγράφονται αναλυτικά στον πιο κάτω κατάλογο. Σημειώνω απλώς ότι το ποίημα «Νανούρισμα» αναδείχθηκε στο «σουξέ» του ποιητή, καθώς έχουν καταγραφεί συνολικά 4 διαφορετικές μελοποιήσεις του.

Ιδού ο πλήρης κατάλογος* των δισκογραφημένων μελοποιήσεων του Φώτη Αγγουλέ:


- Πορεία μες στη νύχτα (SONORA/LEGEND, 1977) Πάνου Τζαβέλλα [«Μόνο η ψυχή σου», «Μείνε», «Το στίγμα», «Σταυροί», «Ο δρόμος μας», «Ώρα καλή», «Μην καρτεράτε», «Πένθιμο εμβατήριο», «Λύτρωση», «Ναγκασάκι», «Αφρόκρινα», «Ο Τζιόρτζιο», «Αν», «Παπαρούνες», «Νανούρισμα»]

- Στην άδεια την πόλη (MINOS, 1978) προσωπικός δίσκος του Γιώργου Ζωγράφου [«Μια θλίψη» σε μουσική Μιχάλη Τερζή]

- Δεκατέσσερα τραγούδια (TELESILA, 1979) Πάνου Τριανταφυλλίδη [περιέχει 6 ποιήματα του Αγγουλέ]

- Σ’ αγάπησα, μ’ αγάπησες (EMI COLUMBIA, 1980) δίσκος της Λιζέτα Νικολάου [«Ώρα καλή» σε μουσική Γιάννη Μαρκόπουλου]

- Κάποια μέρα θάρθει (PANVOX, 1980) Τάκη Βούη [ποιήματα των Αγγουλέ, Μάτεσι, Δασκαλόπουλου, Τριπολίτη]

- Πορεία στη νύχτα (MINOS, 1981) Θωμά Μπακαλάκου [«Ώρα καλή», «Νανούρισμα», «Ο δρόμος μας», «Μπιρ Χακίμ», «Μην καρτεράτε»]

- Νοσταλγία (PM, 1983) Παράσχου Μανιάτη [«Νοσταλγία», «Παπαρούνες», «Στο χωρισμό της», «Λύτρωση», «Αναμνήσεις»]

- Από το ποίημα… στο τραγούδι (ΚΟΧΥΛΙ, 1996) Βασίλη Παπανικολάου [«Νανούρισμα»]

- Τραγούδια για παιδάκια και παιδιά (PHILIPS POLYGRAM, 1994) Μίκη Θεοδωράκη [«Νανούρισμα»]

- Στους άγιους τόπους της καρδιάς (LYRA, 1995) Προσωπικός δίσκος της Αναστασίας Μουτσάτσου σε μουσική Παντελή Θαλασσινού [«Στο χωρισμό της»]

- Αστρανάμματα (LYRA, 1996) Παντελή Θαλασσινού [«Όλα με τη γλώσσα της χαράς»]

- Τραγούδια της πατρίδας μου (LYRA, 1996) προσωπικός δίσκος της Λίλας Αδαμάκη [«Νανούρισμα» σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη]

- Ωχρά Σπειροχαίτη (OSCD, 1997) [άγνωστο περιεχόμενο]

- Στου ονείρου την αυλή (PROTASIS, 2005) Πάρη Περυσινάκη [«Περιμένει…»]


* Σημείωση: Το υλικό αντλήθηκε από το μελέτημα «Ελληνική μελοποιημένη ποίηση» των Δημήτρη Κωστούλα και Νίκου Πασχάλη (τελική καταγραφή 2010)


Δημήτρης Κωστούλας

φιλόλογος, μουσικός ερευνητής

Η εργασία αυτή γράφτηκε για το περιοδικό ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ